Тыныс алу – өмірдің негізі, бірақ адамдар оның маңызын жиі елемейді. Әрбір дем алу мен шығару автоматты түрде жүзеге асса да, дәл осы процесс бүкіл тіршілік иелерінің өмір сүруін қамтамасыз етеді. Адам ассыз бірнеше апта, сусыз бірнеше күн өмір сүре алады, ал ауасыз бірнеше минуттан артық шыдай алмайды. Бұл құбылыс биология, химия және физика заңдылықтарын біріктіріп, ағзаның үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Дұрыс тыныс алу тек денсаулыққа ғана емес, психологиялық тепе-теңдікке де әсер етеді. Тыныс алу жүйесін түсіну арқылы адам өз өмір сапасын жақсартып, ағзасының мүмкіндіктерін тереңірек танып біле алады.
- Адам тәулігіне шамамен жиырма мың рет тыныс алады. Бір жылда бұл көрсеткіш жеті миллионнан асады, бұл процестің үздіксіз және өмірлік маңызын дәлелдейді.
- Ағза тек өкпе арқылы ғана емес, тері арқылы да аздаған мөлшерде оттегін сіңіреді. Мұндай газ алмасу үлесі аз болғанымен, ол денедегі тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі.
- Өкпенің ішкі бетінің ауданы теннис алаңының көлеміне тең. Мұндай үлкен көлем миллиондаған альвеолдардың арқасында қалыптасады және газ алмасуын тиімді етеді.
- Тыныс алу жүректің жұмысына тікелей байланысты. Терең дем алу жүрек соғысын баяулатады, ал үстірт тыныс алу соғу жиілігін арттырады.
- Нәрестелер ересектерге қарағанда жиі тыныс алады. Себебі олардың ағзасы өсу мен даму үшін көбірек оттегіге мұқтаж.
- Адамның екі танауы бір мезетте бірдей жұмыс істемейді. Олардың белсенділігі жүйке жүйесімен реттеліп, ауаның тепе-тең өтуін қамтамасыз етеді.
- Ұйқы кезінде тыныс алу бірқалыпты әрі терең болады. Сол себепті толыққанды ұйқы ағзаны қалпына келтіріп, күйзеліс деңгейін төмендетеді.
- Күлу өкпенің желдетілуін жақсартады. Ол көмірқышқыл газын шығарып, қан құрамындағы оттегін арттырады.
- Таулы өңір тұрғындары жазық жердегілерге қарағанда жиірек дем алады. Себебі биікте ауа сирек әрі оттегі мөлшері аз.
- Дене белсенділігі артқанда тыныс алу да жиілейді. Бұлшықеттерге қосымша оттегі қажет болғандықтан, өкпе қарқынды жұмыс істейді.
- Диафрагма тыныс алу жүйесіндегі ең маңызды бұлшықет. Ол кеуде мен іш қуыстарын бөліп, ауаның өкпеге кіруін және шығуын қамтамасыз етеді.
- Дұрыс тыныс алу жүйке жүйесін тыныштандырады. Терең дем алу мен баяу шығару үрей мен қобалжуды азайтып, зейінді арттырады.
- Кей жануарлар тыныс алу жиілігін минутына бірнеше ретке дейін баяулата алады. Мысалы, дельфиндер су астында энергияны үнемдеу үшін ұзақ үзіліс жасайды.
- Йога тәжірибелерінде тыныс алу ақыл мен денені бақылаудың құралы ретінде қолданылады. Пранаяма әдісі ішкі тепе-теңдікті сақтауға және ағзаны сергітуге көмектеседі.
- Қала ауасында шаң мен зиянды бөлшектер көп болғандықтан, тыныс алу қиындайды. Ластану жөтел, бас ауруы және созылмалы шаршау тудырады.
- Суық ауаны жұтқанда тамырлар тарылады, бұл бас айналу мен қысымның өзгеруіне әкелуі мүмкін. Сондықтан қыста далада жүргенде ауызды шарфпен жабу пайдалы.
- Терең тыныс алу кезінде қанның қышқылдығы азаяды. Бұл ағзаға артық қышқылды бейтараптандыруға және зат алмасуды жылдамдатуға мүмкіндік береді.
- Эмоциялар тыныс алуға тікелей әсер етеді. Ашулану демді үзіп, қорқыныш оны үстірт етеді, ал қуаныш тыныс ырғағын тегістейді.
- Саналы түрде дем алу иммундық жүйені нығайтады. Ол лимфа айналымын жақсартып, ағзаны зиянды заттардан тазартады.
Тыныс алу – қарапайым көрінгенімен, адам өмірінің ең күрделі және маңызды әрекеттерінің бірі. Ол дене мен жанды байланыстырып, қуат береді және ішкі үйлесімділікті сақтайды. Тыныс ырғағын бақылау арқылы адам өз сезімдерін басқаруды үйренеді. Денсаулыққа қамқорлық ең алдымен саналы дем алудан басталады. Дұрыс тыныс алу өмірді ұзартып, оны әлдеқайда тыныш әрі мағыналы етеді.
Добавить комментарий