Мүкжидек – көлемі кішкентай болғанымен, пайдасы мол, дәрумендерге бай ерекше жидек. Ол өзінің қышқыл дәмімен, емдік қасиеттерімен және ұзақ сақталуымен танымал. Бұл жидек суық аймақтарда өсіп, халық медицинасында да, аспаздықта да кеңінен қолданылады. Мүкжидек – денсаулықты нығайтуда, иммунитетті көтеруде және түрлі аурулардың алдын алуда таптырмас көмекші. Төменде осы жидекке қатысты ғылыми және этноботаникалық тұрғыдан маңызды 24 мәліметтер берілген.
- «Мүкжидек» атауы жидектің шиеге ұқсас түсі мен батпақты жерде өсетін табиғатына байланысты қалыптасқан.
- Ағылшын тілінде мүкжидек «cranberry» деп аталады, бұл сөз «crane» – тырна құсына ұқсас гүл пішінінен шыққан.
- Бұл өсімдік көбіне батпақты, қышқыл және ылғалды жерлерде өседі, күн шуағын жақсы көреді.
- Мүкжидек бұтасы жақсы күтіммен 100 жылдан астам өмір сүре алады.
- Табиғатта жидектер қыркүйекте піседі, ал жинау көбінесе алғашқы аязға дейін жалғасады.
- Жинаудың ерекше тәсілі — плантацияны су басу арқылы жүзеге асады, өйткені піскен жидектер судың бетіне қалқып шығады.
- АҚШ-та мүкжидек алғыс айту күнінің символы ретінде индейкамен бірге соус ретінде ұсынылады.
- Антиоксидант мөлшері бойынша мүкжидек қаражидек, бозқарақат және арониядан кейін төртінші орында.
- Жидек құрамында С дәрумені, флавоноидтар, органикалық қышқылдар, калий және марганец бар.
- Мүкжидек несеп-жыныс жолдарының инфекциясының алдын алуға көмектесетін қасиетке ие – бактериялар қабырғаға жабыса алмайды.
- Әсіресе әйелдерде зәр шығару жолдарының инфекциясы қаупін төмендетуде мүкжидек шырыны пайдалы.
- Халық медицинасында бұл жидек қызу түсіретін, жөтелге қарсы және жалпы әлсіздікке қарсы құрал ретінде қолданылған.
- Төмен температурада мүкжидек консервантсыз бірнеше айға дейін өзінің балғын күйін сақтайды.
- Бұл жидек «теріс калориялы» өнім саналады – ағза оны қорытуға көп энергия жұмсайды.
- Аспаздықта мүкжидек жаңа піскен күйде де, кептірілген, мұздатылған немесе қант қосылған түрде де пайдаланылады.
- Қышқыл дәмі тоңазытылған немесе майлы тағамдармен жақсы үйлеседі – мысалы, үйрек, шошқа еті немесе қатты ірімшікпен.
- Ертеректе бұл жидектен морс, пастила, тосап және табиғи бояғыштар дайындаған.
- Ресейдің солтүстігінде және Скандинавия елдерінде мүкжидек «батпақ ханшайымы» атанып, бағасы кейбір жемістерден де жоғары болған.
- Мүкжидек шырынынан қалған жмых табиғи косметика мен теріге арналған скрабтарда пайдаланылады.
- Селекционерлер қазірдің өзінде оннан астам өнімді, ауруға төзімді жаңа сұрыптар шығарған.
- Аяз түскеннен кейін жидек тәттілене түседі – аяз қышқылдардың бір бөлігін ыдыратады.
- Мұздатылған мүкжидек өз құрамындағы пайдалы заттардың көбін сақтап қалады, егер бірнеше рет ерітілмесе.
- Кей елдерде мүкжидек алкогольді сусындарға – тұндырмалар, глинтвейндер, тіпті сыраға да қосылады.
- Зерттеулер мүкжидектің қан қысымын тұрақтандыруға және холестерин деңгейін төмендетуге оң әсер ететінін дәлелдеген.
Мүкжидек – табиғаттың ерекше сыйы, оны тек дәмді ғана емес, пайдалы өнім ретінде де қарастыру қажет. Жидек күнделікті мәзірді байытып қана қоймай, ағзаны нығайтуға да әсер етеді. Әр адам бұл жидектің құндылығын дұрыс түсінсе, денсаулығы үшін керемет қадам жасайды. Мүкжидек – суық маусымда сенімді серік, ал ас үйде – шабыт көзі. Оның қасиеттерін білу және тиімді пайдалану – денсаулыққа деген қамқорлықтың көрінісі.
Добавить комментарий