Бенгалия аймағы туралы 33 қызықты мәліметтер

Адамзат тарихында түрлі мәдениеттер мен өркениеттер тоғысқан ерекше аймақтар бар. Солардың бірі – бай тарихы мен өзіндік мәдениетімен танылған Бенгалия. Бұл өңір ғасырлар бойы ұлы жаңалықтардың, қақтығыстардың және мәдени синтездің орталығы болды. Мұнда ақындар мен ойшылдар дүниеге келіп, қолөнер мен сауда дамыды, ал дәстүрлер алыс елдерге дейін таралды. Бенгалияның ықпалы тек Оңтүстік Азияға ғана емес, бүкіл әлемге таралды. Енді осы ерекше аймақ туралы 33 қызықты дерекке тоқталайық.

1. Бенгалия Ганг пен Брахмапутра өзендерінің атырауында орналасқан. Бұл – әлемдегі ең үлкен атырау. Ол өңірді құнарлы жермен және мол сумен қамтамасыз етеді.
2. Тарихи Бенгалияның аумағына қазіргі Бангладеш пен Үндістанның Батыс Бенгалия штаты кіреді. Кейде оған көршілес аймақтар да қосылады. Мұндай бөлініс XX ғасырда қалыптасты.
3. Бұл өңір ежелден құнарлылығымен әйгілі. Мұнда күріш, джут және қант құрағы мол өсіріледі. Сондықтан халық тығыз қоныстанған.
4. Ежелгі дәуірден-ақ Бенгалия сауда орталығы болды. Мұндағаннан дәмдеуіштер, мата және қолөнер бұйымдары сыртқа шығарылды. Теңіз жолдары оны Оңтүстік-Шығыс Азия және Таяу Шығыспен байланыстырды.
5. Ежелгі грек пен рим авторлары Бенгалияны бай өлке ретінде суреттеген. Олар оны «қоныстанған әлемнің шеті» деп атаған. Бұл өңірдің ежелгі дәуірдегі маңызын айғақтайды.
6. Бенгалия атақты муслин матасының отаны саналады. Бұл өте жұқа әрі нәзік мата Еуропада да, Азияда да жоғары бағаланды. Оның өндірісі үлкен шеберлікті қажет етті.
7. Орта ғасырларда Бенгалия Оңтүстік Азиядағы ислам мәдениетінің ірі орталықтарының біріне айналды. Мұнда сәнді мешіттер мен кесенелер салынды. Бұл ғалымдар мен дінтанушыларды тартып отырды.
8. Буддизм де бұл аймақта кең таралды. Наланда сияқты монастырлар мен университеттер рухани өмірге ықпал етті. Бенгалия буддизмді таратуда маңызды орын алды.
9. Бенгалдық сәулет өнері әсемдігімен ерекшеленеді. Ғимараттарда терракоталық өрнектер жиі қолданылды. Бұл оның өзіндік ерекшелігін айқындады.
10. XIII ғасырда Бенгалия Дели сұлтандығының құрамына кірді. Кейін мұнда тәуелсіз сұлтандықтар пайда болды. Бұл ислам ықпалын күшейтті.
11. XVI ғасырда өңір Ұлы Моғолдар империясының бөлігіне айналды. Ол империядағы ең бай аймақтардың бірі болды. Сондықтан еуропалық саудагерлердің назарын аударды.
12. Алдымен португалдар Бенгалияға орнықты. Кейін оларға голландтар, француздар және ағылшындар қосылды. Әр ел саудаға бақылау орнатуға ұмтылды.
13. 1757 жылы Плэссидегі шайқас болды. Ағылшындар жергілікті билеушіні жеңіп, аймақты бақылауға алды. Осыдан бастап Бенгалия Британ Ост-Үнді компаниясының қол астына өтті.
14. Отарлау үлкен өзгерістер әкелді. Экономика ағылшындардың мүддесіне бейімделді. Халық ауыр салықтар мен қанауға тап болды.
15. XIX ғасырда Бенгалия ұлттық оянудың орталығына айналды. Бұл жерде тәуелсіздік пен реформалар идеялары туды. Өңір Үндістанның азаттық қозғалысында маңызды рөл атқарды.
16. Бенгалиядан көптеген ұлы мәдениет қайраткерлері шықты. Олардың бірі – Нобель сыйлығын алған Рабиндранат Тагор. Оның шығармашылығы бүкіл әлемге әсер етті.
17. XX ғасырда британдықтар Бенгалияны Шығыс және Батыс бөлікке бөлді. Бұл халық арасында жаппай наразылық тудырды. Көпшілік мұны ұлттық қозғалысты әлсірету әрекеті деп санады.
18. Үндістан тәуелсіздік алғаннан кейін Батыс Бенгалия Үндістан құрамына кірді. Шығыс бөлігі алдымен Шығыс Пәкістан аталды. 1971 жылы ол Бангладеш деген атпен тәуелсіздік алды.
19. Бенгалия өзінің тағамдарымен танымал. Негізгі өнімдерге күріш, балық және дәмдеуіштер жатады. Ұлттық ас мәзірі ерекше дәмімен бағаланады.
20. Дарджилинг шайы Батыс Бенгалияда өндіріледі. Ол әлемдегі ең үздік шайлардың бірі саналады. Бұл сусынды «шайдың шампан шарабы» деп атайды.
21. Бенгал тілі – әлемдегі ең кең таралған тілдердің бірі. Онымен 230 миллионнан астам адам сөйлейді. Оның бай әдеби дәстүрі бар.
22. Бенгал әліпбиі көне үнді жазуынан шыққан. Ол тек бенгал тіліне ғана емес, басқа тілдерге де қолданылады. Бұл оны мәдени тұрғыдан маңызды етеді.
23. XIX ғасырдағы Бенгалия ренессансы әдебиетте жаңа серпін берді. Ол көптеген идеялар мен шығармаларға жол ашты. Бұл кезең мәдениеттің алтын ғасыры саналады.
24. Бенгал киносы Үндістан тарихында ерекше орын алады. Режиссёр Сатьяджит Рэйдің еңбектері әлемдік мойындауға ие болды. Оның фильмдері халықаралық марапаттарға ие болды.
25. Музыка саласында Рабиндранат Тагораның «рабиндра сангит» әндері ерекше орын алады. Олар поэзия мен әуенді үйлестірді. Бұл шығармалар әлі күнге дейін танымал.
26. Өңірдің дәстүрлі билері де дамыған. Олар діни рәсімдер мен халық өнерін біріктіреді. Билер мәдени мерекелердің ажырамас бөлігі болып қала береді.
27. Бенгалия бірнеше ашаршылықты бастан кешті. Ең ауыр қасірет 1943 жылы орын алды. Сол кезде миллиондаған адам аштықтан көз жұмды.
28. Өңір климаты ылғалды әрі жиі тасқындар болады. Ганг өзені жиі арнасынан асады. Бұл бір жағынан құнарлылық әкелсе, екінші жағынан қиратуларға себеп болады.
29. Бенгал жолбарысы өңірдің символына айналған. Бұл жыртқыш Сундарбан мангр ормандарында мекендейді. Ол ұлттық мақтаныш болып саналады.
30. Сундарбан – әлемдегі ең үлкен мангр орманы. Ол ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне енген. Бұл ерекше экожүйеде сирек кездесетін жануарлар мекендейді.
31. Бенгалияда көптеген мерекелер тойланады. Ең ірілерінің бірі – Дурга Пуджа. Ол әсем шерулер мен дәстүрлі рәсімдер арқылы өтеді.
32. Футбол Батыс Бенгалияда өте танымал. Калькуттадағы клубтар елдің ең көне спорт ұйымдарына жатады. Жергілікті матчтар ондаған мың жанкүйерді жинайды.
33. Бүгінгі таңда Бенгалия бай мұрасымен ерекшеленетін өңір болып қала береді. Ол ежелгі дәстүрлер мен заманауи өмірді үйлестіреді. Оның тарихы миллиондаған адамға шабыт береді.

Бенгалия тарихи өңір ретінде Оңтүстік Азияның мәдениеті мен саясатында ерекше орын алады. Ол әлемдік тарихтың бағытын өзгерткен ірі идеялар мен қозғалыстардың бесігі болды. Оның мұрасы тілде, өнерде және дәстүрлерде сақталып отыр. Бенгалияны зерттеу Үндістан мен Бангладештің ғана емес, жалпы адамзаттың тарихын тереңірек түсінуге көмектеседі.