Адамзат ежелден шөлді қандырып қана қоймай, денсаулыққа пайдасы тиетін сусындарды іздеген. Табиғат адамға ерекше қасиеттерге ие сан алуан өсімдіктерді сыйға тартты. Солардан дайындалған тұнбалар мен қайнатпалар кейін мәдениеттің ажырамас бөлігіне айналды. Шөп шайлары алуан дәмі мен шипалық қасиеттерінің арқасында бүгінгі күні де танымал. Олар тек тұрмыста ғана емес, медицинада, косметологияда және тіпті аспаздықта да қолданылады. Бұл ғажайып сусындардың сырын ашатын қызықты деректерге тоқталайық.
- Шөп шайлары дәстүрлі шайдан өзгеше, себебі құрамында шай бұтасының жапырағы болмайды. Олар түрлі шөптерден, гүлдерден, тұқымдардан немесе тамырлардан дайындалады. Осы себепті сусынның құрамы өте бай.
- Ең көне шөп тұнбаларының бірі – түймедақ шайы. Ежелгі мысырлықтар оны қабынуды басу және ұйқысыздықты емдеу үшін қолданған. Бұл дәстүр бүгінге дейін сақталған.
- Жиі қолданылатын өсімдіктердің бірі – жалбыз. Ол сергітеді, ас қорытуды жақсартады және бас ауруын жеңілдетеді. Жалбызды шайды кешкісін ішу пайдалы.
- Азия елдерінде зімбір шайы кең таралған. Ол ағзаны жылытып, иммунитетті нығайтады. Әсіресе суық мезгілде бағалы болып саналады.
- Қалақайдан жасалған шай жұмсақ иіс беріп, жүйкені тыныштандырады. Мұндай сусын көңіл-күйді реттеуге көмектеседі. Ол жүйке жүйесіне түскен салмақты азайтады.
- Әртүрлі мәдениеттерде шөп шайлары салт-жоралғыларда пайдаланылған. Оларды тазарту, медитация немесе рухани рәсімдер үшін ішкен. Сондықтан сусын тұрмыстық қана емес, рухани мәнге де ие болды.
- Шөп шайлары суық тию кезінде жиі қолданылады. Жөке гүлі, итмұрын мен тимьян ағзаны нығайтып, қызуды түсіреді. Мұндай тұнбалар халық медицинасында бағаланған.
- Кейбір шөп қоспалары сергіткіш әсер береді. Олардың құрамына розмарин, лимонник немесе женьшень кіреді. Мұндай шайлар кофеинсіз-ақ қуат береді.
- Итмұрын шайы С дәруменіне бай. Ол иммунитетті сақтауға және сырқаттан кейін қалпына келуге көмектеседі. Әсіресе қыс мезгілінде пайдалы.
- Оңтүстік Африкадан шыққан ройбуш та шөп шайлары қатарына жатады. Оның құрамында кофеин жоқ, бірақ антиоксиданттарға бай. Дәмі жұмсақ әрі балаларға да қолайлы.
- Мелисса шайы жеңіл лимон иісімен ерекшеленеді. Ол ұйқыны жақсартып, мазасыздықты азайтады. Кешке ішуге кеңес беріледі.
- Тибет мәдениетінде шөп шайлары жан мен тәннің емі болып есептеледі. Олар сирек кездесетін таулы өсімдіктерден дайындалады. Құпия рецепттер ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келеді.
- Укроп суы да шөп шайының бір түрі саналады. Ол нәрестелердің ас қорытуын жақсартып, іш кебуін жеңілдетеді. Кішкентай балаларға жиі қолданылады.
- Шалфей шайы тамақ ауруларына қарсы пайдаланылады. Онымен шайқау немесе ішу қабынуды басады және сауығуды тездетеді. Бұл әдіс ғасырлар бойы қолданылып келеді.
- Қалақай шайы темір мен дәрумендерге бай. Ол қан аздық кезінде пайдалы және зат алмасуды жақсартады. Бұл өсімдік фитоқоспаларға жиі қосылады.
- Гибискус немесе каркаде шөп шайларының қатарына жатады. Қызыл түсі мен қышқылтым дәмі ерекше. Ол қан қысымын реттеп, сергітеді.
- Кейбір шөп шайлары жеңіл несеп айдайтын әсерге ие. Мысалы, қырықбуын немесе мүкжидек жапырағы артық сұйықтықты шығарады. Бұл ісінуді азайтуға көмектеседі.
- Зімбір мен лимон қосылған шай маусымдық аурулардың алдын алуға пайдалы. Ол зат алмасуды жылдамдатып, ағзаны жылытады. Суық климатты елдерде кең таралған.
- Үндістанда шөп шайлары дәмдеуіштермен бірге дайындалады. Құрамына кардамон, даршын және қалампыр кіреді. Мұндай қоспа масала деп аталады.
- Жасмин гүлінен дайындалған шай нәзік иісімен танымал. Ол көңілді көтеріп, тыныштандырады. Қытайда мұндай сусынды үйлесімнің белгісі деп санайды.
- Шөп шайлары косметологияда да қолданылады. Олардан теріге арналған маска немесе компресс жасайды. Ромашка мен календула әсіресе сезімтал теріге пайдалы.
- Көптеген шөп тұнбалары тер шығаруды күшейтеді. Бұл суық тию мен тұмау кезінде пайдалы. Терлеу ағзадан зиянды заттардың шығуына ықпал етеді.
- Шөп шайлары балалар мен қарттарға жарамды. Кофеинсіз болғандықтан қауіпсіздеу болып саналады. Дәмі де, пайдасы да мол.
- Шөп жинау үлкен мұқияттылықты қажет етеді. Өсімдіктерді гүлдеу кезеңінде немесе одан бұрын жинайды, себебі сол кезде олардың құрамы ең құнды болады. Дұрыс кептірілген шөп бір жыл бойы қасиетін сақтайды.
- Қазіргі таңда шөп шайлары дәмі мен пайдасының үйлесімі үшін бағаланады. Олар денсаулықты қолдап қана қоймай, рахат сыйлайды. Әркім өзіне лайықты нұсқаны таба алады.
Шөп шайлары – талай ғасырлық тәжірибе мен заманауи денсаулық мәдениетін біріктіретін бай әлем. Олар алуан түрлі дәмімен, шипалық қасиеттерімен және табиғатпен үйлесімділігімен ерекшеленеді. Әр өсімдіктің өзіндік қасиеті бар, сондықтан әркім өзіне қолайлы сусынды таңдай алады. Шай ішу дәстүрлері адам мен табиғаттың байланысын еске салады. Әр жұтым сусын денсаулыққа пайда беріп қана қоймай, жанға тыныштық сыйлайды.
Добавить комментарий