Адамзат ежелден бері азық-түлік пен мал шаруашылығына қажетті дақылдарды өсіріп келеді. Әрбір астық түрінің өзіндік ерекшелігі бар және ол ауыл шаруашылығында да, тамақтануда да белгілі орын алады. Тары – адам қолданған ең көне өсімдіктердің бірі, ол бүгінгі күнге дейін маңызын жоғалтқан жоқ. Оның қарапайым күтімді қажет етуі, нәрлілігі және сорттарының көптүрлілігі оны ерекше құнды етеді. Қазіргі зерттеулер де бұл дақылдың денсаулыққа пайдалы екенін дәлелдеп отыр, ал қолдану аясы асханадан әлдеқайда кең. Оның қадірін тереңірек түсіну үшін тары жайлы қызықты деректерді қарастырған жөн.
- Тарыны адамдар тарихқа дейінгі дәуірде-ақ өсірген. Қытайдағы археологиялық табыстар оның жеті мың жылдан астам уақыт бойы қолданылғанын көрсетеді.
- Бұл дақылдың басты ерекшелігі – қарапайымдылығы. Ол құрғақшылық пен құнарсыз жерлерде де өсе береді.
- Дәнінде өсімдік ақуызы мен баяу ыдырайтын көмірсулар мол. Сол себепті тарыдан жасалған ас ұзақ уақыт бойы тоқтық сезімін береді.
- Құрамында В тобының дәрумендері, магний, калий және темір бар. Бұл заттар жүрек, қан тамыры және жүйке жүйесінің саулығына оң әсер етеді.
- Тарыда глютен болмайды. Сондықтан оны осы ақуызға төзімсіз адамдар жиі пайдаланады.
- Дәні ботқа, көже және қамыр тағамдарын әзірлеуде қолданылады. Әлемнің әр аймағында ол ұлттық ас мәзірінің бөлігіне айналған.
- Үндістанда тарыдан нандар мен сусындар жасалады. Африкада одан қою тағамдар мен ашытылған сусындар дайындалады.
- Русь жерінде тары ботқасы шаруалардың негізгі ас тағамдарының бірі болған. Ол әрі арзан, әрі құнарлы еді.
- Қытайда тарыдан алкогольді ішімдік шығарады. Белгілі «маотай» арағы осы дақылдан дайындалады.
- Африканың кейбір тайпалары тарыны тек асқа ғана емес, рәсімдерде де қолданады. Ол құнар мен молшылықтың белгісі саналады.
- Тары құс пен мал азығына кеңінен пайдаланылады. Ол жануарларға қажетті нәрлі заттарды жеткізеді.
- Бұл дақылдың бірнеше түрі бар. Ең танымалдары – кәдімгі тары, інжу тары және түлкіқұйрық тары.
- Інжу тарысы Африка елдерінде кең таралған. Ол мол өнім береді және ыстық климатқа жақсы бейімделген.
- Құстарға арналған жемнің ішінде тарының орны ерекше. Тотықұстар мен канарейкалар оны дәмді әрі ұсақ дәндері үшін жақсы көреді.
- Батыс Еуропада бұл дақыл кең таралмаған. Дегенмен глютенсіз өнімдерге деген қызығушылық оның сұранысын қайта арттырды.
- Тары ұнынан нан және кондитерлік тағамдар пісіріледі. Ол қамырға жеңілдік беріп, алтын түстес реңк қосады.
- Тары майы косметикада қолданылады. Ол теріні ылғалдандырып, шашты күшейтеді.
- Өсімдіктің жапырағы мен сабағы да мал азығына жарайды. Осылайша тары дәнімен ғана емес, жасыл массасымен де пайдалы.
- Кейбір елдерде тарыдан биологиялық отын өндіріледі. Бұл өнімді тиімді пайдаланудың бір жолы.
- Тары құнарсыз топырақта да жақсы өнім береді. Сол себепті ол кедей аймақтар үшін аса маңызды дақыл саналады.
- Тибет медицинасында тары ағзаны тазартатын тағам ретінде бағаланған. Ол ас қорыту мен зат алмасуды жақсартады деп есептелген.
- Қазіргі диетологтар тарыдан жасалған тағамдар холестерин деңгейін төмендетуге көмектесетінін айтады. Сондай-ақ ол қалыпты салмақты сақтауға ықпал етеді.
Тары – әлемдік ауыл шаруашылығы мен ас мәзірінде өз орнын сақтап қалған дақыл. Оның климаттық жағдайларға төзімділігі мен пайдалы құрамы ерекше бағаланады. Бұл өнім медицинада, косметикада және энергетика саласында да қолданыс тапқан. Қарапайым өсімдік саналғанымен, оның адам өміріндегі маңызы сан қырлы және зор.
Добавить комментарий