Арахис – әлемдегі ең танымал тағамдық өсімдіктердің бірі. Ол түрлі тағамдар мен тәттілердің құрамына кіреді, кейде жеке жеңіл ас ретінде де қолданылады. Кішкентай ғана дәндердің артында бай тарих пен ерекше қасиеттер жатыр. Бұл өсімдік көптеген елдерде өсіріледі және оның қоректік құндылығы жоғары бағаланады. Арахис тек дәмімен ғана емес, денсаулыққа пайдасымен де ерекше орын алады. Ендеше, осы ерекше өнім туралы ең қызықты мәліметтерге назар аударайық.
- Арахис – ботаникалық тұрғыдан жаңғақ емес. Ол бұршақ тұқымдасына жатады және құрылысы бойынша бұршақ пен ноқатқа жақынырақ. Ең ерекше қасиеті – оның жемісі жердің астында пісіп жетіледі.
- Арахистің отаны – Оңтүстік Америка. Ежелгі Перу мен Боливия жерлерінде адамдар оны бірнеше мың жыл бұрын-ақ өсірген. Байырғы халықтар арахисті тағам ретінде ғана емес, діни рәсімдерде де қолданған.
- Еуропалықтар бұл өсімдікті XVI ғасырда Испания теңізшілері арқылы таныған. Кейін ол Африка мен Азияға таралып, тез бейімделді. Қарапайым күтімді қажет ететіндіктен, арахис қысқа мерзімде кең таралған дақылға айналды.
- Африка елдерінде арахис негізгі тағамдардың бірі саналады. Одан қою сорпалар мен тұздықтар дайындалады, сондай-ақ ботқа түрінде де пісіріледі. Арахис майы жергілікті асхананың ажырамас бөлігі болып кетті.
- АҚШ-та арахис ерекше танымал болды, әсіресе одан жасалатын паста арқылы. Бұл қою әрі нәрлі тағам американдық таңғы астың дәстүрлі бөлігіне айналды. Қазір арахис пастасы әлемнің көптеген елдерінде сүйікті тағам ретінде қолданылады.
- Арахистің құрамында ақуыз, талшық, темір, магний және В дәрумендері бар. Ол жүрек саулығын сақтауға, энергияны қалпына келтіруге және ағзаның төзімділігін арттыруға көмектеседі. Алайда оның калориясы жоғары болғандықтан, мөлшермен жеу ұсынылады.
- Арахис майы – әлемдегі ең танымал өсімдік майларының бірі. Оның дәмі жұмсақ әрі бейтарап, ал жоғары температураға төзімділігі жоғары. Сондықтан ол тағам дайындауда және диеталық мәзірлерде жиі қолданылады.
- Бұл өсімдік топырақты табиғи жолмен байыта алады. Оның тамырларында азотты бекітетін бактериялар өмір сүреді. Сол себепті арахис егін айналымында жердің құнарлылығын қалпына келтіру үшін жиі егіледі.
- Арахис өндірісі XIX ғасырда қарқынды түрде дами бастады. Ол кезде оны тек тағам ретінде емес, шам, бояу және сабын жасау үшін де пайдаланған. Осылайша арахис әмбебап ауыл шаруашылық өніміне айналды.
- Арахис майы косметологияда да кең қолданыс тапқан. Ол теріні жұмсартады, шашқа жылтыр береді және табиғи қорғаныш қабатын қалпына келтіреді. Кремдер мен шаш күтімі құралдарының құрамында жиі кездеседі.
- Арахис – күшті аллергендердің бірі. Кейбір адамдарда ол тіпті аз мөлшерде қабылдағанда аллергиялық реакция туғызуы мүмкін. Сол себепті көптеген елдерде өнім жапсырмаларында арахис болуы мүмкін екені арнайы көрсетіледі.
- Бұл өсімдіктің ондаған сұрпы бар. Әрқайсысының дәмі, пішіні және майлылығы әртүрлі. Кейбір сорттары тәтті дәмімен ерекшеленсе, басқалары май өндірісіне бейімделген.
- Қытай мәдениетінде арахис ұзақ өмір мен береке символы саналады. Оны мерекелік дастарқанға, әсіресе үйлену тойлары мен Жаңа жылда жиі қояды. Халық арасында ол «жер жаңғағы» деп аталып, сәттіліктің белгісі ретінде қабылданады.
- NASA ғалымдары арахис пастасын ғарышкерлерге арналған тағам тізіміне енгізген. Ол ұзақ уақыт бұзылмайды, жеңіл әрі жоғары энергия береді. Сондықтан ол ғарыш сапарларындағы таптырмас қорек көзі болып саналады.
- Бүгінгі таңда арахис өндіруден Қытай, Үндістан және Нигерия алдыңғы қатарда. Бұл елдер дүниежүзілік нарықтың басым бөлігін қамтамасыз етеді. Арахис өнімдері Африкадан Еуропаға дейінгі барлық құрлықтарда жоғары сұранысқа ие.
Арахис – қарапайым көрінгенімен, ерекше өсімдік. Ол тағам, медицина және өндіріс салаларында үлкен маңызға ие. Бұл кішкентай дән адамның тарихын, еңбегін және мәдениетін біріктіріп тұрған табиғи сый деп айтуға болады. Уақыт өткен сайын оның пайдасы мен құндылығы одан әрі артып келеді.
Добавить комментарий