Америго Веспуччи туралы 22 қызықты мәліметтер

Географиялық ашылулар тарихында көптеген әйгілі есімдер бар, бірақ олардың ішінде Америго Веспуччидің орны ерекше. Ол адамзаттың жер шары туралы түсінігін түбегейлі өзгертті және өз атын әлем картасына мәңгі жазып қалдырды. Веспуччи тек теңіз сапарларына қатысып қана қоймай, алғашқылардың бірі болып ашылған жерлердің Азия емес, мүлде жаңа құрлық екенін дәлелдеді. Оның байқағыштығы мен талдау қабілеті география тарихындағы үлкен бетбұрысқа жол ашты. Дәл осы ғалымның еңбегінің арқасында «Жаңа Дүние» ұғымы пайда болып, бұрын белгісіз континент Еуропаға танылды. Америго Веспуччи тұлғасы бүгінде де тарихшылар мен зерттеушілердің қызығушылығын тудырып келеді.

1. Америго Веспуччи 1454 жылы Флоренция қаласында атақты, бірақ аса бай емес отбасында дүниеге келген. Әкесі нотариус болған және ұлына жақсы білім алуына жағдай жасаған.
2. Жас кезінен-ақ ол астрономияға, навигация мен математикаға қызығушылық танытқан. Бұл білім кейін теңіз сапарларында оған үлкен көмек болды.
3. Жастық шағында Веспуччи Медичи банкінде қызмет етіп, қаржылық істермен айналысқан. Сол арқылы ол көптеген ықпалды саудагерлермен және теңізшілермен танысқан.
4. XV ғасырдың соңында Америго Севильяға көшіп келіп, жаңа жерлерге бағытталған экспедицияларға кеме дайындаумен айналысты. Дәл сол жерде оның теңізші ретіндегі мансабы басталды.
5. Алғашқы сапары шамамен 1497 жылы болған деп есептеледі, дегенмен бұл дерек әлі де ғалымдар арасында талқылануда. Кейбір деректерде ол Оңтүстік Америка жағалауларында болған делінеді.
6. Саяхаттары кезінде ол жаңа жерлердің координаттарын, климатын және табиғатын мұқият жазып отырған. Бұл мәліметтер кейін Ұлы географиялық ашылулар дәуірінің маңызды дереккөздеріне айналды.
7. Веспуччи Колумб ашқан жерлердің Азия емес, бөлек құрлық екенін алғашқылардың бірі болып түсінген. Бұл жаңалық сол дәуірдің ғылыми көзқарасына үлкен өзгеріс енгізді.
8. Достарына жазған хаттарында ол көрген өсімдіктерді, жануарларды және жергілікті халықтардың тұрмысын сипаттаған. Бұл хаттар Еуропада тез таралып, үлкен қызығушылық тудырды.
9. Америго тек бақылаушы емес, нағыз зерттеуші болған. Ол жиналған деректерді салыстырып, жұлдыздардың орналасуын және теңіз ағымдарының бағытын есептей отырып нақты қорытындылар жасаған.
10. Оның Оңтүстік Америка туралы сипаттамалары аса дәл болғандықтан, картографтар жаңа құрлықтың алғашқы карталарын жасау кезінде сол деректерді пайдаланған.
11. «Америка» атауы Веспуччидің құрметіне берілген. XVI ғасырдың басында неміс картографы Мартин Вальдземюллер жаңа құрлықты солай атауды ұсынған.
12. Алғашында «Америка» атауы тек Оңтүстік континентке қатысты болған, бірақ кейіннен Солтүстікке де қолданылып, екі құрлыққа ортақ атауға айналды.
13. Америго атақ пен даңқ іздемеген. Ол өз атын құрлыққа береді деп ешқашан ойламаған, тек ғылым мен теңіз ісіне адал қызмет етуді мақсат еткен.
14. Экспедициялардан кейін Веспуччи Испанияның бас штурманы қызметін атқарған. Ол болашақ теңізшілерге бағытты анықтау және карта жасау тәсілдерін үйреткен.
15. Оның ендік пен бойлықты есептеу әдістері теңіз сапарларын әлдеқайда қауіпсіз етті. Осылайша испан кемелері мұхиттағы өз орнын дәлірек анықтай алды.
16. Веспуччидің хаттары «Жаңа сапар» және «Жаңа Дүние туралы хаттар» деген атпен жинақталып, XVI ғасырда Еуропада кеңінен танылды. Олар сарайларда да, университеттерде де оқылған.
17. Кейбір замандастары оны Колумбтың еңбегін иемденді деп айыптаған. Бірақ тарихшылар кейін оның жазбаларының шынайы және дербес зерттеулерге негізделгенін дәлелдеді.
18. Америго алғашқылардың бірі болып Жерді Ескі және Жаңа Дүние деп екіге бөлуді ұсынған. Бұл тұжырым қазіргі географиялық ойлаудың іргетасына айналды.
19. Веспуччи гуманитарлық және техникалық білімді қатар меңгерген тұлға еді. Ол географиямен қатар астрономияны, философияны және тіл білімін жақсы білген.
20. Өмірінде ол байлық пен атаққа ие бола алмады. Оның еңбектері мен ашулары тек қайтыс болғаннан кейін лайықты бағасын алды.
21. Америго Веспуччи 1512 жылы Севилья қаласында дүниеден өтті. Оның идеялары кейінгі ұрпақ зерттеушілеріне үлкен ықпал етті.
22. Бүгінде оның атымен көшелер, кемелер, оқу орындары және тіпті астероид аталған. Бұл есім білімге, зерттеуге және ашылуға деген адамзат құштарлығының нышаны болып қала берді.

Америго Веспуччи адамзаттың дүниетанымын түбегейлі өзгерткен тұлға болды. Оның еңбектері жаңа географиялық дәуірдің басталуына негіз қалады. Дәл осы ғалымның арқасында Еуропа жаңа құрлықтың бар екенін мойындап, әлем картасы толықты. Веспуччи дәлелдегендей, ұлы ашылулар батылдықпен қатар, білім мен ой тереңдігін қажет етеді.