Чан Кайши туралы 18 қызықты мәліметтер

XX ғасырдағы Қытай тарихын Чан Кайшидің есімінсіз елестету мүмкін емес. Ол бір уақытта әскери қолбасшы, мемлекет қайраткері және ұлтшыл қозғалыстың көшбасшысы ретінде жаңа дәуірдің бетбұрыс кезеңдеріне тікелей ықпал етті. Империя күйреп, Қытай азаматтық соғыс пен сыртқы басқыншылықтың қиындығына тап болған кезеңде Чан Кайши елдің тағдыры үшін күрескен тұлға ретінде тарихта қалды. Оның бейнесі күрделі және қарама-қайшылыққа толы: біреулер оны диктатор деп санаса, енді бірі мемлекет құрылымын сақтап қалған тұлға ретінде құрметтейді. Төменде осы тұлғаның өмірі мен қызметіне қатысты 18 маңызды әрі қызықты мәліметтер ұсынылған.

1. Чан Кайши 1887 жылы Чжэцзян провинциясындағы тұз саудагерінің отбасында дүниеге келген, кейін Жапонияда әскери білім алған.
2. Токиода оқып жүріп, қытай ұлтшылдығы идеяларына бет бұрып, Гоминьдан партиясының негізін қалаушы Сунь Ятсеннің жақтасына айналды.
3. Әскери қызметін революциялық армия қатарында бастап, Хуанпу әскери академиясын құруға атсалысты.
4. 1926 жылы ол Қытайды бытыраңқы әскери басшылардан азат ету үшін басталған «Солтүстік жорығын» басқарды.
5. Сунь Ятсен қайтыс болғаннан кейін, Чан Кайши Гоминьданның негізгі басшысы ретінде билікті орталықтандыруға кірісті.
6. Жапон басқыншылығына қарсы күрес үшін коммунистермен уақытша одақ құрғанымен, кейін бұл келісімді бұзып, азамат соғысын қайта бастады.
7. Жары Сун Мэйлин АҚШ-та білім алып, күйеуінің халықаралық имиджін қалыптастыруға белсене араласты.
8. Чан Кайши христиан дінін ұстанып, өз миссиясын тек саяси емес, рухани міндет деп есептеді.
9. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Каир конференциясына қатысып, Қытайдың ұлы держава ретіндегі орнын халықаралық деңгейде мойындатуға тырысты.
10. 1949 жылы азаматтық соғыста коммунистерден жеңілген соң, армиясымен бірге Тайвань аралына көшіп, сонда билігін жалғастырды.
11. Тайваньда қатаң тәртіп орнатқанымен, экономикалық реформалар мен білім саласына көңіл бөліп, аралдың дамуына жол ашты.
12. Ол билікте қатал саясат ұстанғанымен, Қытай материгіндегі жаппай қуғын-сүргінге ұқсас әрекеттерден бойын аулақ ұстады.
13. Чан Кайши өмірінің соңына дейін материкке оралып, Пекиндегі билікті қайтаруды армандады.
14. 1971 жылға дейін БҰҰ мен АҚШ оны бүкіл Қытайдың заңды өкілі ретінде мойындады.
15. Оның басқару стилі конфуцийлік моральға, антикоммунистік көзқарасқа және прагматизмге негізделген еді.
16. 1975 жылы дүниеден өткенге дейін Тайваньды басқарды, кейін билік ұлы Цзян Цзингоның қолына өтті.
17. Бүгінде Чан Кайшиге деген көзқарас екіұшты: біреулер оны диктатор десе, екіншілері қазіргі Тайваньның негізін қалаушы ретінде бағалайды.
18. Тайбэй маңындағы оның мавзолейі кейбірі үшін құрмет нысаны, ал басқалар үшін сын мен наразылық символы болып қала береді.

Чан Кайши – Қытай мен Тайвань тарихындағы шешуші кезеңдердің айнасы іспетті тұлға. Ол революция, соғыс, реформалар мен босқындықты бастан өткеріп, бүкіл Қытай тағдырын өзгерткен адам ретінде есте қалды. Оның өмірі идеология мен билік үшін күрестің, жеке сенім мен ұлттық мүдденің қиылысқан тұсы болды. Чан Кайши туралы білу арқылы біз тек бір адамның өмір жолын емес, бүкіл бір кезеңнің күрделілігін ұғына аламыз. Бұл мәліметтер тарихи ойлау мен қазіргі геосаяси жағдайды тереңірек түсінуге жол ашады.