Ислам ой тарихында өз дәуірінің шеңберінен асып түсетін ғұламалар аз емес. Олардың еңбектері ғасырлар өтсе де оқылып, талданып, қолданылып келеді. Имам ан-Навави осындай тұлғалардың қатарынан орын алады, себебі ол терең білімді, жеке қарапайымдықты және ерекше еңбекқорлықты бір бойына тоғыстырды. Оның есімі ғалымдар арасында ғана емес, қарапайым мұсылмандарға да кеңінен таныс. Бұл ойшылдың мұрасы діни қағидалар мен адамгершілік ұстанымдарды түсінуде маңызды тірекке айналды. Төмендегі деректер оның өмір жолы мен зияткерлік ауқымын жан-жақты ашуға көмектеседі.
- Имам ан-Навави XIII ғасырда қазіргі Сирия аумағында дүниеге келген. Оның туған қаласы Нава деп аталған, кейін ғалым осы атаумен белгілі болды. Бала кезінен-ақ білімге деген ерекше құштарлығы байқалған.
- Жас шағынан бастап ан-Навави өзін толықтай оқу мен ізденіске арнады. Ол дүниелік қызықтардан бас тартып, ғылымға ден қойды. Мұндай таңдау оның бүкіл ғұмырын айқындады.
- Ғалымның негізгі бағыты ислам құқығы болды. Ол шафиғи мәзһабын ұстанды. Соған қарамастан, еңбектерін басқа бағыт өкілдері де жоғары бағалады.
- Имам ан-Навави айрықша есте сақтау қабілетімен танылған. Замандастары оның мәтіндер мен түсіндірмелерді жылдам меңгеретінін атап өткен. Бұл қасиет дереккөздерді терең талдауға мүмкіндік берді.
- Ол өте қарапайым өмір салтын ұстанды. Күнделікті тұрмыста ең қажеттімен ғана шектелді. Осындай ұстамдылық айтқан сөздерінің салмағын арттырды.
- Ан-Нававидің ең танымал еңбектерінің бірі «Қырық хадис» жинағы саналады. Бұл шығарма көптеген буын үшін оқу құралына айналды. Ол мазмұнының анықтығымен ерекшеленеді.
- Ғалым хадистерге кең көлемді түсіндірмелер де жазған. Бұл еңбектер жүйелілігімен және ұсақ-түйекке дейін мән беруімен көзге түседі. Олар бүгінгі күнге дейін діни оқу орындарында пайдаланылады.
- Имам ан-Навави білімнің адамгершілік қырына ерекше мән берген. Оның пікірінше, оқу шынайылықпен қатар жүруі тиіс. Әйтпесе, ғылым өз мәнін жоғалтады деп есептеген.
- Ол әділетсіздікке қарсы ашық пікір білдірген. Егер моральдық қағидалар бұзылса, билікті де сынаудан тайынбаған. Мұндай ұстаным үлкен батылдықты талап етті.
- Үлкен беделге ие бола тұра, ан-Навави ресми қызметтерден қашқақтады. Ол лауазым арқылы ықпал етуге ұмтылған жоқ. Ғалым үшін пікір еркіндігі бәрінен маңызды болды.
- Оның еңбектері түсінікті әрі анық тілмен жазылған. Күрделі мәселелерді қарапайым түрде жеткізе білді. Осы себепті шығармалары кең аудиторияға қолжетімді болды.
- Имам ан-Навави ислам ғылымдарының бірнеше саласында қалам тербеді. Олардың қатарында құқық, хадис ілімі және әдеп мәселелері бар. Мұндай ауқым оның терең дайындығын көрсетеді.
- Ғалым дереккөздердің сенімділігіне қатаң талап қойды. Әрбір тұжырым нақты әрі тексерілген мәтіндерге сүйенді. Бұл еңбектерінің ғылыми құндылығын арттырды.
- Ан-Навави салыстырмалы түрде жас кезінде дүниеден өтті. Қысқа ғұмырында мол мұра қалдырды. Оның жазбаларының саны зерттеушілерді таңғалдырады.
- Ғалым қайтыс болғаннан кейін оның беделі одан әрі өсе түсті. Еңбектері кейінгі түсіндірмелерге негіз болды. Есімі ғылыми талқылауларда жиі аталады.
- Имам ан-Навави білім мен мінез-құлықты ұштастырған ғалымның үлгісі ретінде қабылданады. Бұл бейне көптеген ізбасарлар үшін өлшемге айналды. Оның мұрасы бүгін де шабыт беріп келеді.
Имам ан-Нававидің өмірі білімге адалдықтың қандай қуатқа ие болатынын айқын көрсетеді. Ол ғылыми дәлдік пен жоғары моральдық талаптарды үйлестіре білді. Осындай ұстаным оның еңбектерін уақыт сынынан өткізді. Бұл тұлға теория мен ішкі тәртіп арасындағы тепе-теңдікті іздегендер үшін бағыт-бағдар болып қала береді. Дәл осы үйлесім оның есімін мәңгілік мәнге ие етті.
Добавить комментарий