Мұхтар Әуезов туралы 22 қызықты мәліметтер

Мұхтар Әуезов есімі қазақ мәдениеті мен әдебиетінің тарихында ерекше орын алады. Оның шығармашылығы халықтың рухани жаңғыруының, ұлттық сананың оянуының айғағы болды. Ол тек жазушы ғана емес, сонымен қатар ғалым, драматург, аудармашы және педагог ретінде де танылды. Әуезов өз еңбектерінде қазақ жерінің сұлулығын, адам жанының тереңдігін және халық мінезінің қуатын шебер бейнеледі. Оның шығармалары арқылы қазақ әдебиеті әлемдік мәдениеттің биік шыңына көтерілді.

1. Мұхтар Омарханұлы Әуезов 1897 жылы Семей уезінің Шыңғыстау өңірінде дүниеге келген. Балалық шағы ақындар мен жыршылардың, халық өнерпаздарының ортасында өтті, бұл оның сөз өнеріне деген сүйіспеншілігін қалыптастырды.
2. Алғашқы сауатын ауылда ашқан Мұхтар кейін медреседе және орыс-қазақ мектебінде білім алды. Бұл екі дәстүрдің тоғысуы оның дүниетанымын кеңейтіп, Шығыс даналығы мен Батыс білімін ұштастыруға жол ашты.
3. Мектептен кейін Семей мұғалімдер семинариясында оқып, әдебиет пен қоғамдық мәселелерге ерекше қызығушылық танытты. Сол жылдары алғашқы әңгімелері мен мақалалары жарық көрді.
4. 1919 жылы Петербург университетіне түсіп, кейін Ташкентке ауысты. Жоғары білім оны ғылымға жетелеп, қазақ фольклоры мен әдеби мұрасын зерттеуге мүмкіндік берді.
5. Жазушының алғашқы көлемді туындысы – 1917 жылы жазылған «Еңлік-Кебек» пьесасы. Бұл қазақ әдебиетіндегі алғашқы драма саналады және шынайы тарихи оқиғаға негізделген.
6. Әуезовтің әлемге танылған басты еңбегі – «Абай жолы» эпопеясы. Бұл шығармада ұлы ақын Абайдың өмірі мен қазақ халқының тағдыры терең суреттелген.
7. «Абай жолы» романы 30-дан астам тілге аударылған. Ол көшпелі халықтың өмірі мен мәдениетін бейнелеген әлем әдебиетіндегі ұлы туындылардың бірі ретінде бағаланады.
8. Мұхтар Әуезов жазушылықпен қатар зерттеушілікпен де айналысты. Ол халық ауыз әдебиетін, эпостарды, аңыздар мен мифтерді жинақтап, қазақ фольклористикасының ғылыми негізін қалады.
9. Әр жылдары ол Қазақстан, Өзбекстан және Ресей университеттерінде дәріс оқыды. Оның лекциялары терең оймен және рухани әсермен ерекшеленіп, көптеген шәкірттеріне шабыт сыйлады.
10. Әуезов бірнеше тілді жетік меңгерген – араб, орыс және француз тілдерін еркін қолданған. Осы қабілетінің арқасында ол әлем әдебиетінің үздік шығармаларын түпнұсқадан оқып, қазақ тіліне сапалы аударма жасай алды.
11. Жазушы қазақ оқырмандарын Шекспир, Пушкин және Гоголь шығармаларымен таныстырды. Аудармаларында ұлттық бояуды сақтай отырып, түпнұсқаның мәнін жоғалтпай жеткізе білді.
12. 1942 жылы Мұхтар Әуезов филология ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін қорғады. Оның зерттеулері қазақ әдебиеттануы мен этнографиясының дамуына зор үлес қосты.
13. Ұлы Отан соғысы жылдары жазушы халықты бірлік пен батырлыққа үндеген мақалалар мен туындылар жазды. Оның шығармалары сол кезеңде рухани күш пен жігердің қайнар көзіне айналды.
14. 1949 жылы Әуезов «Абай жолы» романы үшін Сталин сыйлығымен марапатталды. Бұл оның шығармашылығының жоғары бағаланғанының дәлелі еді.
15. Мұхтар Омарханұлы еңбекқор әрі қарапайым жан болған. Даңққа бөленген сәттерінде де ол жас қаламгерлерге көмектесіп, әдебиетке жаңа есімдердің келуіне ықпал етті.
16. Оның шығармаларында ұлттық дәстүр мен жалпыадамзаттық құндылықтар үйлесім тапқан. Әуезов адам мен қоғам, еңбек пен әділдік мәселелерін әрдайым биік деңгейде көтерді.
17. Жазушы тарихи және философиялық тақырыптарға жиі жүгінген. Ол жеке тұлғаның халық тағдырына әсерін және ұлттың адам қалыптастырудағы рөлін терең зерттеді.
18. Әуезов сөз құдіретіне ерекше сенген. Оның пікірінше, әдебиет адамды тәрбиелеп, ар-ожданды оятып, мәдениеттерді жақындастыра алады.
19. Мұхтар Әуезовтің ғылыми мұрасы да мол – ондаған монографиялар мен зерттеу еңбектері бар. Әсіресе Абай шығармашылығына арналған зерттеулері әлі күнге дейін маңызын жоғалтқан жоқ.
20. 1957 жылы жазушы Үндістанға сапар шегіп, Джавахарлал Нерумен кездесті. Бұл саяхат оның мәдениеттер арасындағы достық пен өзара түсіністіктің маңыздылығына деген сенімін нығайтты.
21. 1961 жылы дүниеден өткеннен кейін Әуезов есімі қазақ тарихында мәңгілікке қалды. Оның атында театрлар, университеттер, көше және аудандар бар.
22. Мұхтар Әуезовтің шығармашылығы – өткен мен болашақты жалғаған рухани көпір. Оның еңбектері адамды сүюге, отанды құрметтеуге және ата-баба мұрасына адал болуға үйретеді.

Мұхтар Әуезов артында мол әдеби және рухани мұра қалдырды. Ол өз халқының рухын көтеріп, қазақ әдебиетінің әлемдік деңгейге шығуына жол ашты. Жазушының өмірі мен еңбегі ұлттың рухани биіктігінің көрінісі болып қала береді. Оның шығармалары ұрпақ санасында мәңгі өмір сүріп, халқына шабыт пен үміт сыйлауда.