Табиғат әлемінде ерекше және таңғажайып жануарлар көп, ал солардың бірі – үнді мүйізтұмсығы. Бұл ірі әрі әсерлі тіршілік иесі сырт бейнесімен де, өмір сүру салтымен де зерттеушілер мен табиғат жанашырларын ежелден қызықтырып келеді. Қалқандай терісі, бірегей дене құрылысы және байсалды қимылы оны нағыз «бронь киген» алыпқа айналдырады. Үнді мүйізтұмсығы табиғи тепе-теңдікте маңызды рөл атқарады, бірақ оның болашағы тікелей адамзат әрекетіне байланысты. Төменде осы сирек кездесетін аң туралы 23 қызықты мәліметтер келтірілген, олар арқылы бұл жануарды жақынырақ тани аласыз.

Үнді мүйізтұмсығы «сауытты мүйізтұмсық» деген атпен де белгілі. Оның денесін жабатын қалың қатпарлы терісі сауытты еске салады.
Африкалық туыстарынан айырмашылығы, үнді мүйізтұмсығында бір ғана мүйіз болады. Оның ұзындығы 60 сантиметрге дейін жетуі мүмкін.
Мүйіз сүйектен емес, кератиннен тұрады. Бұл зат адамның тырнағы мен шашының құрамымен бірдей.
Ересек мүйізтұмсықтың салмағы 2,5 тоннаға дейін жетеді. Ауыр денесіне қарамастан, ол 40 км/сағ жылдамдықпен жүгіре алады.
Аталығы мен аналығы дене бітімі мен мінез-құлқы жағынан ерекшеленеді. Аналықтары көбіне тыныш келеді және төлдеріне қамқор болады.
Су – бұл жануардың сүйікті мекені. Ол өзен мен батпақта шомылып, салқындап, паразиттерден арылуды ұнатады.
Табиғи мекендері – Үндістан мен Непал аумағындағы қорықтар. Ең көп таралған орны – Казиранга ұлттық паркі.
Үнді мүйізтұмсығы – шөпқоректі жануар. Ол шөп, бұта, жапырақ, су өсімдіктері мен жемістермен қоректенеді.
Мүйізі қара нарықта өте қымбат бағаланады. Бұл – браконьерлердің шабуылдауына басты себеп.
Соңғы 100 жылда олардың саны күрт азайған. Алайда қорғау шараларының арқасында популяциясы біртіндеп қалпына келіп жатыр.
Аналық мүйізтұмсық әр 3–4 жыл сайын төлдейді. Буаздық мерзімі шамамен 16 айға созылады.
Жаңа туған бұзаудың салмағы 40–65 кг болады. Ол екі жасқа дейін анасымен бірге жүреді.
Табиғатта мүйізтұмсықтар 40 жылға дейін өмір сүреді. Ал хайуанаттар бағында бұл көрсеткіш 45–47 жылға жетуі мүмкін.
Көру қабілеті онша жақсы емес. Бірақ иіс сезу мен есту мүшелері өте жақсы дамыған.
Олардың серігі – волоклюй құстары. Бұл құстар мүйізтұмсықтың терісіндегі паразиттермен қоректенеді.
Аталықтар өз аймағын қорғауға бейім және бір-біріне агрессия танытуы мүмкін. Олар иіс пен нәжіс арқылы аумақтарын белгілейді.
Ыстық ауа райын ауыр көтереді. Күндіз көбіне көлеңке мен суға тығылады.
Дыбысты есту қабілеті жоғары. Басқа мүйізтұмсықтың жүргенін бірнеше жүз метр қашықтықтан ести алады.
Олар балшыққа аунағанды қатты ұнатады. Бұл денесін салқындатуға және жәндіктерден қорғануға көмектеседі.
Байланыс құралдарына дыбыс, қимыл және иіс жатады. Кей сигналдарды тек өз түрі ғана түсінеді.
Үнді мүйізтұмсығы Халықаралық табиғатты қорғау одағының Қызыл тізіміне енгізілген. Ол – қорғалуға мұқтаж осал түр.
Әр мүйізтұмсықтың денесіндегі қатпарлар мен белгілер бірегей. Зерттеушілер осы арқылы дараларын ажыратады.
Үндістанда бұл жануарлардың саны 3700-ден асты. Бұл – қорғау жұмыстарының нәтижесінде жеткен үлкен жетістік.

Үнді мүйізтұмсығы – ерекше тіршілік иесі, табиғат әлемінің асыл мұрасы. Ол экожүйеде тепе-теңдік сақтау үшін маңызды рөл атқарады. Адамның табиғатқа деген жауапты көзқарасы осындай сирек жануарлардың болашағын айқындайды. Қорғау шаралары мен экотуризмнің арқасында олардың саны біртіндеп қалпына келуде. Бұл – табиғатты сақтаудың маңыздылығын тағы бір дәлелдейтін мысал.

Бұл пост қаншалықты пайдалы болды?