Тау ежелден табиғаттың қуатын бейнелеп, адамдардың қиялы мен батылдығын сынаған орын болып саналды. Аспанмен таласқан шыңдар әрдайым жетуге болмайтындай көрінгенімен, адам баласы оларды бағындыруға ұмтылды. Сол асқар таулардың ішінде ерекше мәртебеге ие – Эверест, жер шарындағы ең биік нүкте. Бұл шың адамзатқа бұрыннан белгілі болып, бүгінде әлемге әйгілі атауға айналды. Жер-жерден саяхатшылар мен альпинистер осы тауға табан тіреуді армандайды. Эвересттің ерекшеліктерін тереңірек түсіну үшін оның жайлы қызықты деректерді қарастырған жөн.
- Эверест Гималай жотасының бөлігі болып саналады. Оның биіктігі теңіз деңгейінен 8848 метрге жетеді, ал заманауи өлшеулер кейде аздаған айырмашылық көрсетеді.
- Тибет халқы шыңды «Джомолунгма» деп атайды, бұл сөз «Әлемнің ана тәңірі» дегенді білдіреді. Непалдықтар «Сагарматха» деп атап, «Аспан маңдайы» мағынасын береді.
- Еуропадағы атауы британдық геодезист Джордж Эвересттің құрметіне қойылған. Ол XIX ғасырда Үндістан аумағында картографиялық зерттеулер жүргізген.
- Алғашқы айтарлықтай өрмелеу әрекеттері XX ғасырдың 20-жылдарында басталған. Алайда тәжірибенің аздығы мен қатал жағдайларға байланысты олардың бәрі сәтсіз аяқталды.
- Эверестке алғаш табысты шыққандар – жаңа зеландиялық Эдмунд Хиллари мен шерпа Тенцинг Норгей. 1953 жылғы осы жетістік альпинизм тарихындағы бетбұрыс оқиға болды.
- Қыста шың басында температура минус 60 градусқа дейін төмендейді. Жаздың өзінде түнде минус 30 градусқа жуық суық болады.
- Жоғары биіктікте ауадағы оттегі мөлшері жазықтағыдан үш есе аз. Сол себепті альпинистердің көбі арнайы оттегі баллондарын пайдаланады.
- Эверест жыл сайын шамамен 4 миллиметрге өседі. Бұл құбылыс тектоникалық плиталардың қозғалысымен байланысты.
- Қаза болған альпинистердің сүйектері көбіне сол жерде қалады. Өйткені оларды төмен түсіру мүмкіндігі өте аз, сондықтан кейде жаңа өрмелеушілерге бағдар болып саналады.
- 8000 метрден жоғары бөлігі «Өлім аймағы» деп аталады. Мұнда адам ағзасы жылдам әлсіреп, өмір сүру мүмкіндігі төмендейді.
- Шыңға шығу алдында ұзақ акклиматизация қажет. Альпинистер бірнеше апта бойы базалық лагерьлерде өмір сүріп, сирек ауамен тыныс алуға бейімделеді.
- Тау беткейлерінде мұз құламалары, терең жарықтар мен қар көшкіні қаупі бар. Әрбір қадам үлкен сақтықты талап етеді.
- Қатерге қарамастан, жыл сайын жүздеген адам шыңды бағындыруға тырысады. Сәтті жылдары бірнеше жүз альпинист Эвересттің басына жетеді.
- Өрмелеу өте қымбатқа түседі. Непал үкіметінен алынатын рұқсаттың өзі ондаған мың доллар тұрады, оған қоса жабдықтар мен жолсеріктердің ақысы қосылады.
- Шерпалардың рөлі шешуші болып саналады. Олар жүкті көтеріп, лагерьлерді орнатып, альпинистерді шыңға дейін ертіп барады.
- 2010 жылдары Эверестте мобильді байланыс пен интернет орнатылды. Бұл жаңалық альпинистерге отбасымен және әріптестерімен тікелей байланысуға мүмкіндік берді.
- Кейде шыңға жету жолында «тығын» пайда болады. Өйткені шыңға шығуды қалаушылардың көптігінен кезектер түзіліп, бұл апат қаупін арттырады.
- Өрмелеушілердің жасы әртүрлі болады. Ең жас жеткен адам 13 жастағы жасөспірім болса, ең кәрісі – 80 жастағы жапондық.
- Шыңнан көрініс таңғаларлық. Аспан ашық күндері Гималайдың көршілес шыңдары жүздеген шақырымға дейін көзге шалынады.
- Эверест географиялық қана емес, мәдени символға да айналды. Ол әдебиетте, кинода және өнерде ерік-жігер мен рухтың беріктігін бейнелеу үшін жиі қолданылады.
Эверест адамзаттың жаңа белестерге ұмтылысының айғағы болып саналады. Ол табиғаттың әсемдігі мен қаталдығын бір бойына сыйдырып, батылдық пен шыдамдылықты талап етеді. Мұндай шыңды бағындыру үшін күш-жігер мен ұзақ дайындық қажет, бірақ жетістік адамға ерекше рухани қуат береді. Эверест кез келген қиындықты жеңуге болатындығын еске салады.
Добавить комментарий