Адам ағзасындағы дене температурасы – денсаулық пен ішкі процестердің айнасы іспетті маңызды көрсеткіш. Ол ағзада биохимиялық реакциялардың тұрақты жүруі үшін дәлдікпен реттеліп отырады. Температура күн уақытына, физикалық белсенділікке немесе сыртқы орта жағдайына байланысты аздап өзгеруі мүмкін. Алайда шектен тыс ауытқу – көбінесе ағзада бір өзгеріс не бұзылыстың белгісі. Әр адамның қалыпты температурасы сәл өзгеше болуы мүмкін, сондықтан бұл көрсеткіштің нақты мағынасы әрбір жағдайда жеке қарастырылады. Төменде дене температурасына қатысты ғылыми және тұрмыстық тұрғыдан пайдалы 17 мәліметтер келтірілген.
- 36,6 градус нормасы XIX ғасырда неміс дәрігері Карл Вундерлих жүргізген мыңдаған адамның температурасын зерттеу нәтижесінде анықталған.
- Қазіргі зерттеулерге сәйкес, дені сау ересек адамдардың орташа температурасы 36,1 мен 37,2 градус аралығында ауытқиды.
- Таңертең дене температурасы кешкі уақытқа қарағанда төмен болады, себебі бұл күнделікті биологиялық ырғақпен байланысты.
- Әйелдерде овуляция кезінде температура сәл көтеріледі, бұл дерек бала көтеру мерзімін анықтауда қолданылады.
- Сәбилер мен қарт адамдарда жылу реттеу қабілеті әлсіз, сондықтан олар суық пен ыстыққа сезімтал келеді.
- Қолтық астынан өлшеу әдісі ректальді немесе ауыз арқылы өлшеуге қарағанда онша дәл емес, әсіресе балаларда.
- Физикалық жүктеме кезінде температура 38 градусқа дейін көтерілуі мүмкін, бұл қалыпты құбылыс.
- Эмоциялық күйзеліс немесе қобалжу кезінде де температура сәл жоғарылауы ықтимал.
- Гипотермия – дене температурасы 35 градустан төмен түсетін қауіпті жағдай.
- 41 градустан жоғары температура өмірге қатерлі деп есептеледі және шұғыл медициналық көмек қажет етеді.
- Кейбір жануарлар анабиоз не қысқы ұйқы кезінде дене температурасын өздігінен төмендетуге бейім.
- Қызба кезінде ағза арнайы түрде температураны көтеріп, бактериялар мен вирустардың көбеюіне тосқауыл қояды.
- Ұйқы барысында температура төмендейді, бұл ұйықтап кетуді және ағзаның қалпына келуін жеңілдетеді.
- Терінің жылу рецепторлары сыртқы орта температурасын сезеді, бірақ суық пен ыстықты сезіну ылғал мен желге де байланысты.
- Кәсіби спортшыларда ауыр жаттығудан кейін температура 39 градусқа дейін көтеріліп, ағзаға зиян келтірмей табиғи жолмен қалыпқа келеді.
- Кей жағдайда адам ұзақ уақыт бойы түсініксіз түрде сәл көтеріңкі температурамен жүреді, бұл құбылыс «термоневроз» деп аталады.
- Инфрақызыл сенсорлы жаңа буын термометрлері температураны жанасусыз өлшеуге мүмкіндік береді, бұл эпидемиялық жағдайларда өте тиімді.
Дене температурасы – адамның жалпы жағдайын бағалауға көмектесетін ең қарапайым, бірақ сонымен қатар ең мәнді көрсеткіштердің бірі. Бұл көрсеткіш ағзадағы түрлі жүйелердің өзара үйлесімді жұмыс істеп тұрғанының дәлелі. Оның қалыпты шеңберден ауытқуы кейде жай уақытша құбылыс болса, кейде аурудың алғашқы белгісі болуы мүмкін. Сондықтан дене температурасын түсініп, оның өзгерісіне мән беру – денсаулықты сақтаудың маңызды бөлігі. Температураны үнемі бақылау – кез келген адам үшін пайдалы әдет.
Добавить комментарий