Қанайналым жүйесі туралы 17 қызықты мәліметтер

Адам ағзасындағы ең маңызды жүйелердің бірі – қанайналым жүйесі. Ол барлық мүшелер мен тіндерге оттегі, қоректік заттар жеткізіп, көмірқышқыл газ бен қалдықтарды шығарып отырады. Жүрек, қан тамырлары және қанның өзі тығыз байланыста жұмыс істеп, организмнің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Бұл күрделі механизм сыртқы ортадағы және ішкі жағдайлардағы өзгерістерге лезде жауап береді. Ғылыми зерттеулер қанайналым жүйесінің мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін жыл сайын жаңаша қырынан ашып жатыр. Төменде осы өмірлік маңызы бар жүйе туралы қызықты әрі танымдық 17 мәліметтер ұсынылған.

1. Адам ағзасындағы барлық қан тамырларының ұзындығы шамамен 100 мың шақырымды құрайды — бұл Жерді екі рет айналып өтуге жетеді.
2. Жүрек бір тәулікте орта есеппен 100 мың рет соғып, 7,5 мың литрге дейін қан айдайды.
3. Артериялар қанды жүректен шығарады, ал веналар оны кері бағытта қайтарады — веналардағы клапандар қанның кері ағып кетуіне жол бермейді.
4. Артериялық қан ашық қызыл түсті болса да, тері арқылы көгілдір болып көрінетін веналық қан — бұл жарықтың сыну ерекшелігіне байланысты.
5. Капиллярлар — ағзадағы ең жіңішке тамырлар, олардың ішінен эритроциттер тек бір-бірден өтеді, кейде майысып қозғалады.
6. Қан адам дене салмағының шамамен 7–8 пайызын құрайды, ал ересек адамның қан көлемі 4,5–6 литрге дейін жетеді.
7. Жаңа туған нәрестенің жүрегі ересектерге қарағанда жиі соғады — минутына шамамен 140 рет, жас ұлғайған сайын бұл көрсеткіш баяулайды.
8. Қанның шамамен 55 пайызы плазмадан тұрады, ол негізінен судан, ақуыздар мен тұздардан құралған.
9. Сүйек кемігінде әр секунд сайын шамамен 2 миллион эритроцит түзіледі — олар оттегі тасымалдаудың басты агенттері.
10. Қан тек оттегі мен көмірқышқыл газын ғана емес, гормондар, қоректік заттар, токсиндер мен тіпті эмоциялық белгілерді де тасымалдайды.
11. Жүрек тек сол жақта орналаспаған — ол кеуде қуысының ортасында, солға сәл ығысқан күйде тұрады.
12. Спортпен үнемі айналысатын адамдардың жүрегі үлкейіп, соғуы сирек, бірақ күшті болады.
13. Қанайналым жүйесі дене температурасын реттеуге қатысады — қанның теріге немесе ішкі мүшелерге бағытталуы осыған байланысты өзгереді.
14. Веналар арқылы қан тек жүрек арқылы емес, аяқ-қол бұлшықеттерінің жиырылуы арқылы да қозғалады.
15. Қан кету кезінде ағза арнайы механизм іске қосады — тромбоциттер мен қан ұйытатын ақуыздар жараны бітейді.
16. Ақ қан жасушалары — лейкоциттер — қан тамырынан шығып, тікелей қабыну немесе инфекция ошағына жетіп, сол жерде әрекет ете алады.
17. Кейбір адамдарда өте сирек кездесетін аномалия – қан тамырларының орнын ауыстыру (транспозиция) байқалады, бұл жағдай өмір сүруге кедергі болмауы да мүмкін.

Қанайналым жүйесі — ағзадағы өмірлік маңызды, өте нәзік әрі жақсы үйлестірілген құрылым. Ол барлық жасуша мен мүше арасындағы байланысты сақтап, ағзаның ішкі тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Жүрек пен қан тамырларын қорғау – ұзақ әрі сапалы өмірдің кепілі. Адам өз ағзасының жұмысын түсінген сайын денсаулығына саналы түрде қарауды үйренеді. Қанайналым жүйесіне күтім жасау — өз өміріңе деген жауапкершіліктің көрінісі.