Папуа провинциясы туралы 34 қызықты мәліметтер

Папуа – Жер шарындағы ең ерекше әрі жұмбақ өңірлердің бірі. Индонезияның шығысында орналасқан бұл аймақ ежелгі дәстүрлер мен жабайы табиғаттың ғажайып үйлесімін сақтап қалған. Мұнда ежелгі тайпалар әлі күнге дейін ата-баба өмір салтын ұстанады, ал қалың ормандарда ғылымға беймәлім жануарлар мекендейді. Бұл жерге келген адам табиғаттың бастапқы күйін сезініп, уақыт тоқтап қалғандай әсерге бөленеді. Папуа өзінің бай мәдениетімен, көпұлтты қоғамымен және шексіз табиғи әсемдігімен әлем зерттеушілерін қызықтырады. Ендеше, осы ғажайып аймақтың 34 қызықты дерегін назарға ұсынамыз.

1. Папуа провинциясы Жаңа Гвинея аралының шығыс бөлігінде орналасқан және Индонезия құрамына кіреді. Аралдың екінші жартысында Папуа – Жаңа Гвинея атты тәуелсіз мемлекет орналасқан.
2. Аймақтың жалпы аумағы 300 мың шаршы километрден асады, бұл оны Индонезиядағы ең ірі провинциялардың біріне айналдырады. Алайда халқы сирек орналасқан, себебі тау бөктерлері мен ормандар адам өміріне қиындық туғызады.
3. Папуаның климаты экваторлық және өте ылғалды. Мұнда жыл бойы температура тұрақты, ал жауын-шашын мол түседі. Бұл жағдай тропикалық ормандардың бай экожүйесін қалыптастырған.
4. Провинция аумағында Океаниядағы ең биік шыңдар орналасқан. Ең әйгілісі – Пунчак-Джая (немесе Карстенс пирамидасы), оның биіктігі 4884 метрден асады. Экваторлық аймаққа қарамастан, таудың басында мәңгі мұз жамылған.
5. Папуа мұздықтарының көлемі соңғы онжылдықтарда азайып барады. Климаттың жылынуы салдарынан олардың толықтай еріп кету қаупі бар. Бұл өзгеріс аймақтың табиғатына үлкен әсерін тигізуі мүмкін.
6. Папуа – әлемдегі ең биологиялық бай өңірлердің бірі. Мұнда тек осы жерге ғана тән мыңдаған өсімдік пен жануар түрі кездеседі. Көптеген түрлер әлі де ғылымға белгісіз.
7. Жергілікті ормандар соншалықты қалың болғандықтан, кейбір аумақтар зерттелмеген күйде қалып отыр. Тіпті кей тайпалар әлі күнге дейін сыртқы әлеммен байланыс орнатпаған.
8. Провинцияда 250-ден астам этникалық топ бар. Әрқайсысының өз тілі, дәстүрі мен наным-сенімі сақталған. Мұндай мәдени көптүрлілік Папуаны нағыз этнографиялық қазынаға айналдырады.
9. Әртүрлі халықтар бір-бірімен көбіне индонез тілінде сөйлеседі. Алайда көптеген ауылдарда жергілікті диалектілер әлі де күнделікті өмірде қолданылады.
10. Кейбір таулы аймақтарда ер адамдар дәстүрлі киім – котеку (кептірілген асқабақтан жасалған жабу) киеді. Ол ер азаматтың мәртебесін және тайпаға тиесілігін білдіреді.
11. Әйелдер көбіне билум деп аталатын тормен тоқылған сөмкелерді пайдаланады. Бұл дорбаларға азық-түлік, отын немесе тіпті нәрестелер де салынады. Билум Папуаның мәдени белгісіне айналған.
12. Халықтың басым бөлігі христиан дінін ұстанады, бірақ дәстүрлі нанымдар да әлі күнге дейін сақталған. Көптеген тайпалар табиғат рухтарына және ата-баба аруағына сенеді.
13. Өткен ғасырларда кейбір тайпаларда каннибализм дәстүрі болған. Қазір мұндай әдет жойылған, бірақ ол туралы аңыздар халық жадында сақталған.
14. Папуа табиғи байлыққа аса бай. Мұнда алтын, мыс және мұнай қоры бар. Ең ірі нысандардың бірі – Грасберг кеніші, ол әлемдегі ең өнімді алтын мен мыс өндіретін орындардың бірі.
15. Қазба байлықтарына қарамастан, аймақ экономикалық тұрғыдан артта қалған. Көпшілік халық егіншілікпен және балық аулаумен айналысады.
16. Негізгі тағам түрлері – батат, таро, банан және саго пальмасының өзегінен алынатын ұн. Сондай-ақ балық пен жабайы аң еті ас мәзірінде маңызды орын алады.
17. Папуалықтар әшекей бұйым жасауда ерекше шебер. Олар қабыршақ, қауырсын, сүйек және тас арқылы көркем бұйымдар дайындайды. Әр әшекейдің өзіндік мағынасы бар.
18. Би мен ән тайпалық өмірдің маңызды бөлігі болып табылады. Осы арқылы халық өз тарихын, аңыздарын және рухани құндылықтарын ұрпаққа жеткізеді. Әр тайпаның өз әуені мен би ырғағы бар.
19. Папуада қасиетті саналатын жерлер көп. Ондай орындарға бөгде адамдардың кіруіне рұқсат етілмейді, себебі олар рухтар мекені деп есептеледі.
20. Көптеген ауылдар әлі де дәстүрлі шаруашылық жүргізу жүйесін сақтап отыр. Халық жер жыртып, аң аулап, өнімін айырбас арқылы өткізеді.
21. Теңіз жағалауындағы елді мекендерде балық аулау басты кәсіп болып саналады. Балықшылар қайықтарды тұтас ағаш діңінен ойып жасайды және дәстүрлі құралдарды қолданады.
22. Кейбір тайпалар ит пен садақтың көмегімен аң аулайды. Бұл дағдылар ұрпақтан ұрпаққа беріледі және тайпа мәдениетінің бір бөлігі саналады.
23. Папуа – адамзат ең ежелгі қоныстарының бірі. Археологтар мұнда 40 мың жыл бұрын өмір сүрген адамдардың іздерін тапқан. Бұл өңір адамзат тарихын зерттеуде ерекше маңызға ие.
24. Папуалықтардың генетикалық ерекшелігі өте жоғары. Ғалымдар олардың ата-бабаларының бір бөлігі ежелгі денисов адамдарынан тараған деп болжайды.
25. Жергілікті фаунада ерекше жануарлар кездеседі: ағаш кенгурулар, жұмақ құстары және қауіпті казуарлар осы өңірдің табиғи символдарына айналған.
26. Казуар – ірі, ұша алмайтын құс және әлемдегі ең қауіпті құстардың бірі. Оның аяқ соққысы адам үшін өлімге әкелуі мүмкін.
27. Жұмақ құстары керемет қауырсындарымен және ерекше би қимылдарымен танымал. Олар Папуаның мақтанышы әрі әлем ғалымдарының зерттеу нысанына айналған.
28. Папуаның жағалау аймақтарында теңіз маржандарының алып рифтері бар. Бұл рифтер әлемдегі ең бай экожүйелердің бірі болып есептеледі және көптеген сүңгуірлерді қызықтырады.
29. Теңіз жағалауында өсетін мангр ормандары топырақты эрозиядан қорғайды. Бұл ормандар балықтар мен теңіз жануарларының ұя салатын орны.
30. Туризм аймақта баяу дамуда, себебі Папуаға жету қиын. Дегенмен шытырман оқиға мен шынайы табиғатты іздейтіндер үшін бұл өңір – нағыз арман мекені.
31. Инфрақұрылым жеткіліксіз дамыған. Көптеген ауылдарға тек соқпақ жолмен немесе ұшақ арқылы ғана жетуге болады.
32. Соңғы жылдары Папуада саяси және этникалық шиеленістер байқалып отыр. Кейбір топтар тәуелсіздік алуды қалайды, дегенмен көпшілік бейбітшілік пен мәдени бірлікті сақтауға тырысуда.
33. Аймақта білім беру саласы біртіндеп дамып келеді. Жаңа мектептер мен университеттер ашылып, жастар өз елінде білім алып, маман болуға мүмкіндік алуда.
34. Папуа – Жер бетіндегі ең ерекше табиғи және мәдени мұралардың бірі. Бұл өңірде мыңжылдық тарих пен қазіргі заман үйлесім тапқан. Табиғат пен дәстүрдің айрықша бірлігі оны әлемнің ең ғажайып орындарының қатарына қосады.

Папуа – табиғаттың бастапқы күйін сақтап қалған таңғажайып аймақ. Мұнда өткен мен бүгін бір-бірімен үндесіп, адам мен табиғаттың үйлесімді өмірін паш етеді. Бұл жер зерттеушілер мен саяхатшыларға жаңа жаңалықтар сыйлаудан жалықпайды. Папуа адамзатқа экологиялық тепе-теңдік пен рухани байлықтың қадірін ұғындырады.