Адамзат тарихында ұлы билеушілер аз емес, бірақ олардың арасында Александр Македонскийдің есімі ерекше орын алады. Ол ержүректік пен стратегиялық данышпандықтың, ұлылыққа ұмтылудың символына айналды. Оның жорықтары әлем картасын өзгертті, ал мәдениет пен ғылымға тигізген әсері мыңдаған жылдар бойы сезіліп келеді. Жас патша шығыс пен батысты біріктіріп, өркениеттер арасындағы рухани көпір құрды. Александр тек жаулаушы ғана емес, халықтарды біріктіруге ұмтылған реформатор болды. Төменде ұлы қолбасшының өмірі мен тұлғалық қырларын ашатын он жеті қызықты дерек келтірілген.
- Александр Македонский біздің заманымызға дейінгі 356 жылы ежелгі Македонияның астанасы Пеллада дүниеге келген. Әкесі ІІ Филипп – талантты қолбасшы, ал анасы Олимпиада – ерік-жігері мықты, беделді әйел болған. Болашақ билеуші жастайынан зеректігімен және батылдығымен көзге түсті.
- Оны атақты ойшыл Аристотель тәрбиеледі. Ұстазы оған ғылымды, өнерді және философияны сүюді үйретті. Сол арқылы Александр білімге, әділдікке және мәдениетке құрметпен қарауды үйренді.
- Жас шағынан-ақ ол батыл мінез танытып, басқаларға үлгі бола білді. Аңыз бойынша, Александр Буцефал атты асау тұлпарды қолға үйретіп, оны өз серігіне айналдырған. Бұл ат иесін барлық жорықтарда бірге бастап жүрді.
- Әкесі өлтірілгеннен кейін жиырма жасында таққа отырды. Жас патша бірден бүлік пен сатқындыққа тап болды, бірақ бәрін жеңіп, билігін нығайтты. Оның табандылығы тіпті тәжірибелі әскербасыларды таңғалдырды.
- Алғашқы ірі шайқасында ол парсы әскерін Граник өзенінің маңында жеңді. Осы жеңіс оған Кіші Азияға жол ашты және оның есімін даңққа бөледі. Сол сәттен бастап Александрдың аты жеңістің нышанына айналды.
- Біздің заманымызға дейінгі 333 жылы Исс маңында болған шайқаста ол парсы патшасы Дарий ІІІ-ні ойсырата жеңді. Бұл оқиға оның өміріндегі бетбұрыс кезеңі болды. Сол кезден бастап Александр өзін әлемдік деңгейдегі билеуші ретінде сезіне бастады.
- Ол ерекше батылдығымен танылды және шайқастарда әрқашан сарбаздарымен бірге алдыңғы шепте жүрді. Патша жауынгерлеріне үлгі болуы тиіс деп есептеді. Көптеген жарақат алса да, ешқашан майдан даласын тастап кетпеді.
- Египетті бағындырған соң Александр Александрия қаласының негізін қалады. Кейін бұл қала антикалық дәуірдің ғылым мен мәдениет орталығына айналды. Онда орналасқан әйгілі кітапхана бүкіл әлемнің білімін жинақтаған орын болды.
- Александр жаулап алған елдерді күшпен емес, мәдениет арқылы біріктіруге тырысты. Ол македондықтар мен шығыс әйелдерінің некелерін қолдап, туыстық байланыстар орнатты. Мұндай саясат жаулап алынған халықтардың сенімін арттырды.
- Оның жорықтары Балқаннан Үндістанға дейін созылды және жиырма мың шақырымнан асты. Әскерлері шөлдерді, таулар мен өзендерді кесіп өтті. Бұл сапарлар сол заман адамдарының табиғат пен география туралы түсінігін кеңейтті.
- Александр ғылымға да ерекше қызығушылық танытты. Ол сарбаздарына көрген-білгенін жазып отыруды бұйырды. Соның арқасында сол дәуірде белгісіз болған өсімдіктер мен жануарлар жайлы алғашқы сипаттамалар пайда болды.
- Патша өз серіктеріне жомарттықпен қарайтын. Ол сардарларына алтын, жер және марапаттар беріп, тіпті олжаны жауынгерлерімен бөлісетін. Осындай әділдік әскердің сенімін күшейтті.
- Жеке өмірі жұмбақ күйінде қалды. Кей тарихшылар оның сүйіктісі Роксана десе, енді бірі ең жақын досы болған дейді. Бірақ бәрі оның достық пен адалдықты жоғары бағалағанына келіседі.
- Буцефал атты тұлпары Үндістандағы ауыр шайқастан кейін қаза тапты. Александр оның құрметіне Буцефалия қаласын салдырды. Бұл оқиға патшаның эмоцияға да бай, сезімтал адам болғанын көрсетеді.
- Ұлы жаулаушы біздің заманымызға дейінгі 323 жылы Вавилонда кенеттен қайтыс болды. Сол кезде оның жасы бар-жоғы отыз екіде еді. Өлімінің себебі әлі де белгісіз: бір деректе қызу ауруынан десе, бірінде уланған делінеді.
- Оның өлгенінен кейін алып империя бірнеше бөлікке бөлінді. Әскербасылары – диадохтар – билікті өзара бөлісіп алды. Дегенмен Александр бастаған мәдени ықпалдастық дәуірі тоқтаған жоқ, эллинизм кезеңі сол мұраның жалғасы болды.
- Александр Македонскийдің даңқы екі мың жылдан астам уақыт бойы өшкен емес. Оның есімі жазушыларды, суретшілерді және билеушілерді шабыттандырды. Ол батылдықтың, арман мен ерік-жігердің символына айналды.
Александр Македонский адамзат тарихында өз дәуірінен озық туған тұлға болып қалды. Оның есімі ерліктің, даналықтың және ұлы мақсатқа адалдықтың нышанына айналды. Уақыт өтсе де, оның өмірі мен мұрасы адамды жігерлендіреді. Александрдың тағдыры шынайы ұлылық батыл қадамнан басталатынын дәлелдеп берді.
Добавить комментарий