Табиғаттың әсемдігі мен үйлесімі адамды әрқашан таңғалдырады. Сол сұлулықтың жарқын өкілдерінің бірі – күнбағыс. Бұл өсімдік жарық пен қуаныштың, береке мен өмірдің символына айналған. Оның алтын түсті күлтелері күннің шуағын еске салады, ал дәндері адам мен жануар үшін аса пайдалы азық көзі болып табылады. Күнбағыс тек егіс алқаптарын көркейтіп қана қоймай, ауыл шаруашылығы мен медицинада да маңызды рөл атқарады. Ол суретшілер мен ақындарға шабыт беріп, табиғаттың сұлулығы мен күшін бейнелейді. Төменде күнбағыс туралы ең қызықты 18 дерек келтірілген.
- Күнбағыстың отаны – Солтүстік Америка. Онда үндістер бұл өсімдікті еуропалықтардан әлдеқайда бұрын өсіріп, оны тағам, бояу және дәрі ретінде пайдаланған.
- Археологтар төрт мың жылдан астам уақыт бұрынғы күнбағыс дәндерінің қалдықтарын тапқан. Бұл оның Америкалық құрлықта ежелгі мәдени өсімдіктердің бірі болғанын дәлелдейді.
- Еуропаға күнбағысты XVI ғасырда испан теңізшілері әкелген. Алғашында оны сәндік өсімдік ретінде өсірсе, кейіннен оның майлы қасиеттері анықталып, ауыл шаруашылығында маңызы артқан.
- Күнбағыс атауы оның күн бағытымен айналатын қасиетіне байланысты қойылған. Жас өсімдіктер күн қозғалысын бақылай отырып, өз сабағын жарыққа қарай бұрады.
- Бұл құбылыс «гелиотропизм» деп аталады. Өсімдік өскен сайын оның сабағы қатайып, бағытын өзгертпейді, ал гүлдері көбіне шығысқа қарап тұрады.
- Күнбағыс дәні Е дәруменіне бай. Ол жасушаларды жаңартып, иммунитетті күшейтеді, сондай-ақ құрамында темір, мырыш және магний бар.
- Дәнінен алынған май әлемдегі ең пайдалы өсімдік майларының бірі саналады. Оның құрамындағы қанықпаған май қышқылдары ағзаға жеңіл сіңіп, холестерин деңгейін төмендетеді.
- Бір гектар жерден екі тоннаға дейін дән алуға болады. Сол себепті күнбағыс көптеген елдердің басты май өндіретін дақылы болып табылады.
- Күнбағыс – бақыт пен жылылықтың нышаны. Оның бейнесі бейнелеу өнерінде, сәндік бұйымдарда және ұлттық өрнектерде жиі кездеседі.
- Белгілі суретші Винсент Ван Гог бұл гүлге арнап бірнеше картина жазған. Оның әйгілі «Күнбағыстары» өмір қуанышы мен ішкі жарықты бейнелейді.
- Күнбағыстың гүл шоғы жалғыз емес, мыңдаған ұсақ гүлдерден тұрады. Әрқайсысы жеке дән қалыптастырып, үлкен гүлтабақтың бір бөлігіне айналады.
- Бір ғана гүлде мыңнан астам ұсақ гүлшоғыр болуы мүмкін. Демек, күнбағыс – сырттай біртұтас көрінетін, бірақ шын мәнінде көптеген кішкентай гүлдердің жиынтығы.
- Күнбағыстың 70-тен астам түрі бар. Олардың кейбірі биіктігі 30 сантиметр ғана болса, басқалары 5 метрге дейін өседі.
- Ең биік күнбағыс Германияда өсіп, биіктігі 9 метр 17 сантиметрге жеткен. Бұл жетістік Гиннестің рекордтар кітабына енген.
- Кей елдерде күнбағыс дәнінен кофе дәміне ұқсас сусын дайындалады. Ол кофеинсіз болғанымен, жеңіл жаңғақ иісімен ерекшеленеді.
- Күнбағыс топырақтағы зиянды заттарды өзіне сіңіріп, жерді тазартады. Сол себепті оны ауыр металдар мен радиациямен ластанған аумақтарда өсіреді.
- Бұл өсімдіктің тамыры үш метрге дейін тереңге кетеді. Сол арқылы ол суды төменгі қабаттардан тартып, құрғақ жерлерде де жақсы өседі.
- Күнбағыс тек пайдалы емес, сонымен қатар көздің жауын алатын әсем өсімдік. Ол алқаптар мен бақтарды көріктендіріп, айналаға жылулық пен шаттық сыйлайды.
Күнбағыс – табиғаттың ерекше туындысы. Ол адамға қорек береді, жерді тазартады және өмірге қуаныш сыйлайды. Бұл гүлдің күнге ұмтылатын қасиеті адамға да үлгі боларлық: қандай жағдай болса да жарыққа қарай ұмтылу қажет. Күнбағыс – тіршіліктің, күштің және үміттің нышаны.
Добавить комментарий