Жеміс-жидектердің ішінде бүлдіргеннің орны ерекше. Бұл өсімдік таңқурай немесе құлпынай сияқты кең танымал болмаса да, дәмі ерекше әрі пайдалы қасиеттерге бай. Бүлдірген ғасырлар бойы халық медицинасында да, аспаздықта да кеңінен қолданылып келеді. Ол басқа жидектерге ұқсас көрінгенімен, өзіндік ерекшеліктері мен қасиеттері жетерлік. Қарапайым көрінетін бұл өсімдіктің қаншалықты ерекше екенін көбіміз біле бермейміз. Назарларыңызға бүлдірген туралы таңғаларлық әрі пайдалы 25 мәлімет ұсынамыз.
- Бүлдірген Rubus тобына жатады, бұл топқа таңқурай да кіреді, бірақ бүлдіргеннің құрылымы тығыздау әрі дәмі қанығырақ болады.
- Сырттай қарағанда жидек қара түсті көрінеді, алайда шын мәнінде ол қою күлгін реңкті, ал пісіп-жетілгенін түсінен емес, жұмсақтығынан және сабағынан оңай үзілуінен білуге болады.
- Археологиялық деректерге сүйенсек, бүлдіргенді адамзат тас дәуірінен бері пайдаланып келген, яғни бұл — ежелгі дәуірлерден келе жатқан жеміс.
- Орта ғасырларда бүлдіргеннің жапырағы жара жазатын табиғи ем ретінде қолданылған, ал тұнбасы тұмау мен қабыну кезінде ішілуге ұсынылған.
- Табиғатта бүлдіргеннің 300-ден астам түрі бар, олардың кейбіреулері тек нақты бір аймақтарда ғана өседі және ерекше қасиеттерге ие.
- Оның тікенекті бұталары үй жануарлары мен жабайы аңдарға тосқауыл ретінде пайдаланылған, сол себепті бұталарды қоршаулар бойына жиі отырғызатын.
- Қазіргі таңда селекционерлер шипсыз сорттар өсіріп шықты, бұл жидекті баптауды және жинауды әлдеқайда жеңілдетеді.
- Бүлдірген құрамындағы антоциандар көздің көру қабілетін жақсартып, қан тамырларын күшейтуге септігін тигізеді.
- Жидекте пектин көп болғандықтан, ол тосап пен желе әзірлеуге таптырмас өнім, өйткені табиғи түрде қоюланады, қоспасыз.
- Оның тамыр жүйесі өте күшті, топырақтың терең қабаттарына жетіп, құрғақшылыққа жақсы төтеп береді.
- Қоңыржай климатта дұрыс күтіп-бапталған жағдайда бүлдірген 15 жылға дейін өнім бере алады.
- Жемісті жинау кезінде аса мұқият болу қажет, себебі ол тез езілгіш және дұрыс сақталмаса тез бұзылады.
- АҚШ-та жыл сайын бүлдірген фестивалі өткізіледі, онда жүздеген тағам түрі ұсынылады – бәліштен бастап етке арналған соусқа дейін.
- «Marionberry» деп аталатын сорт ерекше дәмімен танымал, бұл жидек элиталық өнім ретінде басқа елдерге экспортталады.
- Аспаздықта тек жидек қана емес, жапырағы да пайдаланылады – оларды кептіріп шай ретінде ішеді, ол жеңіл тұтқыр әсер береді.
- Жаңа піскен бүлдіргеннің шырыны қызыл иектегі қабынуды азайтып, ауыз қуысын шаюға арналған табиғи құрал ретінде қолданылады.
- Антиоксиданттық қуаты бойынша бүлдірген жүзім мен апельсиннен де асып түседі, сондықтан ол қартаюға қарсы тағамдар қатарына кіреді.
- Калориясы өте төмен – 100 граммында небәрі 43 ккал ғана болады, сондықтан диета ұстанушылар үшін өте тиімді.
- Бұл өсімдік топырақ талғамайды, нашар жерлерде де өсе береді, сол себепті әртүрлі климаттық аймақтарда өсіруге ыңғайлы.
- Шығыс Еуропа елдерінде бүлдірген өміршеңдік пен ұзақ ғұмырдың символы ретінде бағаланады.
- Оның құрамында темір мен фолий қышқылы бар, бұл жүктілік кезеңіндегі әйелдер мен қан аздыққа шалдыққан жандар үшін маңызды.
- Мұздатылған күйде бүлдірген өзінің қасиеттерін ұзақ сақтайды және тоңазытқышта бір жылға дейін бұзылмай тұра алады.
- Оңтүстік Еуропа елдерінде бүлдіргеннен ерекше дәмі бар сірке суы дайындалады, ол салаттарға және маринадтарға қосылады.
- Ландшафттық дизайнда да қолданылады – жеміс толған бұталар қоршау мен баққа сән береді.
- Төзімді өсімдік болғанымен, бүлдірген артық ылғал мен ауа айналымының нашарлығы кезінде саңырауқұлақ ауруларына бейім келеді.
Қорытындылай келе, бүлдірген — дәмі тіл үйіретін ғана емес, көптеген пайдалы қасиеттерге ие құнды өсімдік. Ол тек тағамдық емес, емдік және сәндік бағытта да қолданылады. Жағдайға бейімделгіштігі оны әртүрлі климатта өсіруге мүмкіндік береді. Бұл табиғат сыйының құндылығын жақсырақ түсінген сайын, оған деген құрметіміз де арта түседі.
Добавить комментарий