Тауыстар туралы 31 қызықты мәліметтер

Жануарлар әлемінде әсемдігі мен айбындылығымен таңғалдыратын сан алуан түрлер бар. Солардың ішінде ерекше орын алатын құс – тауыс. Ол ежелден сән-салтанат пен әсемдіктің белгісі ретінде саналып, халық аңыздары мен мифтерінде көрініс тапқан. Тауыс тек сәнді құйрығымен ғана емес, мінез-құлқы және тіршілік салтымен де назар аударады. Бұл құстардың бейнесі өнер туындыларында, діни түсініктерде және халық шығармашылығында жиі кездеседі. Бүгінде олар табиғатта да, адамдарға жақын саябақтар мен бақтарда да өмір сүреді. Тауыс жайлы қызықты деректерді қарастыру арқылы оның ерекшелігін тереңірек түсінуге болады.

1. Тауыс қырғауыл тұқымдасына жатады. Оның ең жақын туыстары – қырғауыл мен үй тауықтары.
2. Еркектері ұзын әрі салтанатты құйрығымен танымал. Құйрығының ұзындығы кейде екі метрден асады.
3. Ұрғашылары мұндай сәнді қауырсынға ие емес. Олардың сыртқы бейнесі қарапайым болғандықтан ұя басқан кезде көзге түспей қалады.
4. Құйрық еркектің басты қаруы болып саналады. Ол оны жаю арқылы ұрғашының назарын аударады.
5. Қауырсындарындағы өрнек көзге ұқсас дөңгелектерден тұрады. Мұндай бейне әсерді күшейтіп, ерекше әсем көрініс береді.
6. Тауыс табиғатта Үндістанда, Шри-Ланкада және көршілес елдерде кездеседі. Ол ормандарда, саванналарда және елді мекендердің маңында мекендейді.
7. Үндістанда бұл құс қасиетті саналады. Ол Кришна құдайымен байланысты әрі елдің ұлттық символдарының бірі болып есептеледі.
8. Буддизмде тауыс даналық пен мейірімділікті бейнелейді. Оның бейнесі ғибадатханаларда мен жазбаларда жиі кездеседі.
9. Ежелгі Грекияда бұл құсты Гера құдайымен байланыстырған. Аңыз бойынша, оның күймесін тауыстар сүйреген.
10. Тауыс қатты әрі ашық дауысты құс. Әсіресе көктемде дауыстары алысқа жетеді.
11. Тағамы әртүрлі – ол дәнмен, жәндіктермен, кесірткелермен және кейде ұсақ жыландармен қоректенеді.
12. Еркек қауырсынын жайып, кенеттен шыққан даусымен жыланды үркіте алады. Кей аймақтарда оларды улы жыландарға қарсы қорғаушы ретінде ұстайды.
13. Тауыс адамға жақын ортаға бейімделгіш. Сәндік құс ретінде саябақтар мен бақтарда өсіріледі.
14. Жабайы табиғатта олардың өмірі қысқалау болса, қолда 20 жылға дейін тіршілік ете алады.
15. Тауыс жұмыртқасы ірі әрі ашық түсті болады. Ұрғашысы әдетте 3-5 жұмыртқа басып шығарады.
16. Балапандары жұмсақ мамықпен туады және бірден жүре алады. Олар аналарын еріп, азық табуды үйренеді.
17. Еркектер сәнді құйрықты үш жасқа келгенде ғана шығарады. Бұған дейін олардың сырт келбеті ұрғашыларға ұқсайды.
18. Үндістанда тауыс заңмен қорғалады. Оны аулау немесе өлтіру үшін қатаң жаза қолданылады.
19. Еуропаға тауыстар екі мың жыл бұрын әкелінген. Сол кезден бастап олар сарай бақтарының сәніне айналды.
20. Таяу Шығыста да бұл құс биліктің және сұлулықтың белгісі саналды. Оның бейнесін кілемдерден мен қабырға өрнектерінен көруге болады.
21. Христиан дәстүрінде тауыс мәңгілік өмір мен өлместіктің символы ретінде танылған. Көне шіркеулерде оның бейнесі кездеседі.
22. Қауырсындардың әсем түсі арнайы құрылымына байланысты. Бұл бояу емес, жарықтың сынуынан пайда болатын құбылыс.
23. Әр жыл сайын тауыстар құйрығын түсіріп, қайтадан өсіреді. Келесі маусымда ол одан да әсем болып шығады.
24. Ұрғашылардың назарын аудару үшін еркектер арасында жарыс өтеді. Қайсысының қауырсыны көлемдірек әрі ашық болса, сол жеңімпаз болады.
25. Тауыс ағаш басына ұшып шығып, жыртқыштардан қорғана алады. Үлкен болғанымен, ол қысқа қашықтықта ұшуға бейім.
26. Әлемнің кейбір аймақтарында ақ тауыстар кездеседі. Бұл альбинизм емес, тұқым қуалайтын ерекшелік.
27. Ақ түсті тауыстар ерекше бағаланады. Олар көбіне хайуанаттар бағында немесе коллекциялық бақтарда ұсталады.
28. Кей түрлері жасыл түсті болып келеді. Жасыл тауыс Оңтүстік-Шығыс Азияда таралған және дене тұрқы ірілеу.
29. Непалда және Мьянмада тауыс күн сәулесінің белгісі саналады. Олардың бейнесі елтаңбаларда және жалауларда бейнеленген.
30. Әлемдік мәдениетте тауыс өркөкіректік пен паңдықты білдіреді. Қауырсынын жайып тұрған бейнесі тәкаппарлықтың символына айналған.
31. Қазіргі таңда тауыстар саябақтар мен жеке бақтардың сәнін кіргізуде. Олардың әсемдігі адамдарды әлі де тамсандырады.

Тауыс ғасырлар бойы адамдарды өз сұлулығымен баурап келеді. Ол табиғи әсемдік пен мәдени мағынаны үйлестіріп, мифтер мен өнер туындыларына арқау болды. Оның тіршілігі мен әдеттері биологтар үшін де, әсемдікке құштар жандар үшін де қызықты. Бұл құс жануарлар дүниесінің алуан түрлі әрі ғажайып екенін тағы бір рет дәлелдейді.