Мұхиттар Жер бетінің көп бөлігін алып жатыр және олар тіршіліктің сақталуында шешуші рөл атқарады. Олар климатты реттейді, атмосфераны оттекпен қамтамасыз етеді және миллиондаған тірі ағзаның мекеніне айналған. Солардың ішінде ең үлкені әрі ең жұмбақ саналатыны – Тынық мұхиты. Бұл алып су кеңістігі Азия мен Америка құрлықтарын бөліп, табиғаттың ғажайып құбылыстарын өз қойнауында сақтап отыр. Мұхиттың терең түбінде ежелгі геологиялық құпиялар мен ерекше тіршілік әлемі бар. Оның кеңдігі мен қуаты Жердегі өмірдің ғажайып тепе-теңдігін көрсетеді. Төменде Тынық мұхиты туралы қызықты деректермен таныса аласыз.

Тынық мұхиты – планетадағы ең үлкен мұхит. Ол Жер бетінің үштен бірін алып жатыр, жалпы ауданы шамамен 180 миллион шаршы шақырымды құрайды.
Мұхиттың ені шамамен 19 мың шақырымға жетеді, бұл Индонезия мен Колумбия аралығындағы қашықтыққа тең. Оның көлемі құрлықтардың жалпы көлемінен де артық.
Мұхитқа атауды XVI ғасырда португалиялық теңізші Фернан Магеллан берген. Ол саяхат кезінде судың тыныш екенін байқап, оны «Mar Pacífico» – «бейбіт теңіз» деп атаған.
Аты «тынық» болғанымен, мұхит үнемі сабырлы емес. Дәл осы аймақ әлемдегі ең жойқын цунамилер мен тропикалық дауылдардың орталығы болып саналады.
Тынық мұхитында әйгілі «Отты белдеу» орналасқан – ол көптеген вулкандар мен жиі болатын жер сілкіністерінен тұратын аймақ.
Мұхит түбінде Жердің ең терең нүктесі – Мариан шұңғымасы бар. Оның тереңдігі шамамен 11 шақырым, бұл Эверест шыңын теріс айналдырғанмен тең.
Шұңғыма түбіндегі қысым болат шарды жаншып жібере алатындай күшті. Тек санаулы зерттеу аппараттары ғана сол тереңдікке түсіп, қайта көтеріле алған.
Мұхит түбі тек тегіс жазық емес – онда суасты таулары, вулкандар мен кең жоталар бар. Солардың кейбірі су бетіне көтеріліп, Гавай сияқты аралдарға айналған.
Тынық мұхитында 25 мыңнан астам арал бар. Бұл көрсеткіш басқа барлық мұхиттардағы аралдардың жиынтық санынан да көп.
Мұхит бес климаттық белдеуді қамтиды – Арктикадан Антарктидаға дейін. Сондықтан мұнда мұзтаулар да, маржан рифтері де кездеседі.
Су температурасы аймаққа байланысты қатты өзгереді: Антарктида маңында нөлге жуық болса, экваторда 30 градусқа дейін көтеріледі. Бұл биологиялық алуандықтың жоғары болуына әсер етеді.
Мұхиттағы тіршілік әлемі таңғаларлық бай. Ғалымдардың есептеуінше, онда Жердегі барлық теңіз ағзаларының жартысынан астамы өмір сүреді.
Тынық мұхитының табиғи інжу-маржандарының бірі – Австралия жағалауындағы Үлкен тосқауыл рифі. Бұл әлемдегі ең ірі тірі экожүйе және ғарыштан да көрінеді.
Мұхит бетінде пластикалық қалдықтардан құралған алып қоқыс аймақтары бар. Солардың ішіндегі ең ірісі – Үлкен Тынық мұхиты қоқыс жиналымы, оның аумағы Франциядан да үлкен.
Мұхиттың қойнауында мұнай, газ, марганец және кобальт сияқты пайдалы қазбалар мол. Алайда олардың тереңде орналасуы мен экологиялық қауіптері игеруді қиындатады.
Тынық мұхитындағы ағыстар Жер климатына айтарлықтай әсер етеді. Мысалы, Эль-Ниньо құбылысы жаһандық ауа райының өзгеруіне себеп болады.
Мұхит арқылы халықаралық сауда жолдары өтеді. Жыл сайын миллиондаған контейнерлер Азияны, Американы және Океанияны байланыстырып, осы бағытпен тасымалданады.
Соңғы жүзжылдықтарда мұхит деңгейі біртіндеп көтеріліп келеді. Бұл – ғаламдық жылыну мен мұздықтардың еруінің салдары.
Тынық мұхиты атмосферадағы газдар тепе-теңдігін сақтау үшін маңызды рөл атқарады. Оның сулары оттек пен көмірқышқыл газын сіңіріп, климатты тұрақтандырады.
Полинезиялық ежелгі теңізшілер Тынық мұхитын алғаш болып кесіп өткен. Олар жұлдыздарға, желге және ағыс бағытына қарап жүзуді үйренген.
Мұхиттағы кейбір аралдар біртіндеп су астына батып барады. Бұл әсіресе Тувалу мен Кирибати сияқты мемлекеттерге үлкен қауіп төндіріп отыр.
Ғалымдардың пікірінше, Тынық мұхитының шамамен 90 пайызы әлі зерттелмеген. Оның тереңдігі мен кеңдігі адамзат үшін әлі де жұмбақ болып қала береді.
Тынық мұхиты – Жердің ең үлкен су айдыны ғана емес, бүкіл тіршіліктің тепе-теңдігін сақтайтын ғаламдық жүйе. Ондағы процестер климатқа, экологияға және адамзаттың болашағына тікелей әсер етеді.

Тынық мұхиты – табиғаттың ұлылығы мен қуатының айқын көрінісі. Ол ғалымдарды зерттеуге, ақындарды шабытқа, ал адамдарды таңданысқа жетелейді. Бұл алып су кеңістігі бізге табиғатты қадірлеудің және планетамыздың нәзік тепе-теңдігін сақтаудың маңыздылығын еске салады.

🤔Бұл пост қаншалықты пайдалы болды?👇

Бағалау үшін жұлдызшаны басыңыз!